AKP'li Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın 20 Aralık'ta örtülü faiz artırımına dair açıklamalarının ardından döviz kurlarında sert düşüş yaşandı. Birçok uzman bu durumun geçici olduğunu belirtirken, gözler son bir ayda zam üstüne zam gelen ürünlerin fiyatlarının düşüp düşmeyeceğine çevrildi. Döviz kurları üzerinden fiyatları belirlenen ürünlerin satıldığı Diyarbakır Gıda Toptancıları Sitesi'ndeki esnafa göre, kimi ürünlerin fiyatında düşüş yaşandı. Ancak bu durum halen tam olarak ürün fiyatlarına yansımış değil. Bunun nedeni ise, döviz kurlarındaki hareketlilik ve belirsizlik. 430'a yakın iş yerinin bulunduğu sitede esnaflar kara kara düşünüyor. Bazı esnaflar ithalat fabrikalarından mal alamamaktan, bazıları ise doların tarihi zirvesine ulaştığı dönemde aldıkları ürünlerde zarar etmekten dertli. 

 

FİYATLARDAKİ BELİRSİZLİK

 

Toptancılar Sitesi’nde yıllardır muhasebe işiyle uğraşan Ergün Öz, iktidarın dövize müdahalesi sonrası ürün aldıkları fabrikaların kendilerine fiyat listesi vermediğini aktardı. Dövizin yükselmesinden kendilerinin de rahatsız olduklarını söyleyen Öz, alım gücünün düşmesinden memnun olmadıklarını kaydetti. Öz, "Bir teneke yağ 500- 600 TL oldu. Bu işle uğraşan herkes gıda fiyatının düşmesini istiyor. Düşerse halkın alım gücü artar ve bizim işimizi yapmamız için daha iyi olur. 1 teneke yağ bin TL de olsa benim karım bellidir. Fazladan kar atmıyoruz üzerine. Ürün fiyatı artınca bu defa bizim satışımız sıkıntı oluyor. Son haftada doların artması ve düşmesi nedeniyle fabrikalar fiyat vermiyor. Mal vermeyi durdurmuş. Herkes ne olacağına bakıyor. Elimizdeki malı olabildiğince halka vererek, yardımcı olmaya çalışarak, indirimler uyguluyoruz. Ama tam olarak ne olacak biz de bilmiyoruz" diye konuştu. 

 

PİYASA KARIŞIK

 

Dolar 18 TL’ye yükseldiği vakit de fabrikalardan mal alamadıklarını aktaran Öz, fabrika sahiplerinin kendilerine "fiyatlar bir yerde dursun ki size mal verelim" dediğini paylaştı. Öz, “O beş altı günlük süreçte fabrikalar mal vermeyi durdurmuştu. Ne olacağını bekliyordu. 18 litrelik ayçiçek yağını 30 dolardan alıyorsunuz, toplam fiyatı 540 TL'ye tekabül ediyor. KDV’sini de koyduğunuzda 585 TL gibi bir maliyeti oluyor. Şimdi aynı malı alıyorsunuz, arada 200 TL fark oynuyor. Biz de beklentindeyiz. Fiyatlar bir yerde sabitlenirse piyasa düzelir" dedi. Döviz kurlarının düşmesi ve bu durumun aldıkları fiyatlara yansıması durumunda kendilerinin de indirime gidebileceğini ifade eden Öz, "Ama fabrika fiyatları aynı ve yüksek gelirse fiyatlar aynı kalır. Bir hafta ya da 10 günde fiyatlar yerinde sabit durursa piyasada bir düzelme olur" diye belirtti. 

 

1 MİLYON TL ZARAR

 

Site esnaflarından Metin Okur, dövizin yükseldiği ve düştüğü süreç aralığında bir milyon TL zarar ettiğini aktardı. Dövizdeki hareketlilikten kaynaklı müşterilere farklı fiyatlar vermek zorunda kaldıklarını ifade eden Okur, "Müşteri de haklı olarak bu kadar fiyat değişikliğinin yaşanmasına ilişkin ‘dün bu fiyataydı bugün niye bu fiyatta’ şeklinde sorular soruyor. Bu işe bir çare bulunmalı. Bazı esnaflar zarar etti. Kimse 'kar ettim' diyemez. Yaşanan durumdan kaynaklı 3 işçimizi çıkarmak zorunda kaldık. İş yok, önümüzü göremiyoruz, iflas ettik diyebilirim” dedi.  

 

Serdar Murat Han ise döviz üzerinden aldıkları ürünlerin birçoğundan zarar ettiklerini belirtti. Bazı esnafların battığına dikkati çeken Han, "Tabi bizler ticaret yapıyoruz. Zarar da edebiliriz. Yaşadıklarımız iktidarın politikalarındandır. Dolar Eylül ayında 9 TL’yi sonra bu ay içerisinde 18 TL’ye çıktı ve daha sonra müdahaleyle 12’ye indi. Satışlarımız ondan dolayı şuanda sıfırdır. Mal alamıyoruz zaten. Kimse fiyat vermiyor. Fabrika sahipleri ‘bekleyeceğiz, göreceğiz’ diyor. Fabrika sahipleri de haklı. Bu saatten sonra ya çok çalışacağız ya eleman çıkaracağız ya da kepenk kapatacağız. Yapacak bir şey yok” şeklinde konuştu. 

 

MA / Ergin Çağlar - Mehmet Güleş