Şirnex'in Cizîr (Cizre) ilçesine bağlı olan ve 1990'lı yılların başında yakılarak boşaltılan Şax (Çağlayan) köyüne girişler tamamen yasaklandı. İlçe merkezine 15 kilometre uzaklıkta olan köy, bölgenin en eski yerleşim yerlerinden biri. Tarihi Asur İmparatorluğu dönemine uzanan köyde, 7 tarihi kale bulunuyor. Köyde ayrıca su sarnıçları, mağaralar, oymalı taş ve kayalar bulunuyor. 

 

Köy, 1993-1994 yıllarında "güvenlik" gerekçesiyle yakılarak boşaltıldı. Köy sakinleri, yakın ilçe ve illere göç etmek zorunda kaldı. Yurttaşlar, son yıllarda "izin" alarak köylerine girebiliyordu. Ancak 24 Haziran'da köyün birinci derecede arkeolojik Sit alanı ilan edilmesi sonrası girişler tamamen yasaklandı. 

 

KÖYE GİRİŞLER YASAK 

 

Cizîr'de yaşayan köy sakinleri, konuya dair telefon üzerinden Kültür ve Turizm Bakanlığı İletişim Merkezi ile görüştü. Köylülere, köye giriş ve çıkışlarda herhangi bir yasağın olmadığı ifade edildi. Köylüler, yazılı bildirim için de Mardin Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu Müdürlüğü'ne başvurdu. Köylülere, bölgedeki karakol tarafından bakanlığın kararı doğrultusunda çalışma başlatılacağı ve köye girişlerin yasak olduğu aktarıldı. 

 

Ayrıca bölgede herhangi bir yapılaşma ve ağaçlandırmaya izin verilmeyeceği, kazı yapılamayacağı, toprağın sürülmesinin yasaklandığı ve "meydan tanzimi, açık otopark, bekçi kulübesi gibi ünitelerin koruma kurulundan izin alarak yapılabileceği" bildirimi yapıldı. 

 

Bazı köy sakinleri, bölgede hazine araması yapıldığı için girişlerine izin verilmediğini belirtiyor. 

 

'NE YAPILIYOR BİLMİYORUZ'

 

Köy sakinlerinden Güllü Gerem, yıllardır serbest bir şekilde köylerine giremediklerini ve son aylarda girişlerinin tamamen yasaklandığını ifade etti. Gerem, "90'lı yıllarda bizi zorla köyden çıkartılar ve Cizîr'e yerleştik. Bize 'ya korucu olacaksınız ya da çıkacaksınız' dediler. Kabul etmedik ve köyden çıktık. Köyümüzü yaktılar ve yıktılar. Sokağa çıkma yasaklarından sonra 2 yıl boyunca köye girişler serbestti. Tarlalarımızı ekip biçtik. Ama birkaç aydır tamamen yasaklandı" dedi. 

 

Köylerinde birçok tarihi kilise ve kalenin bulunduğuna dikkati çeken Gerem, "Şimdi bunları koruma adı altında köy Sit alanı ilan edildi. Köyün hepsini hazine malı yapacaklar. Her şehirde köylere girmek serbest. Neden biz köylerimize gidemiyoruz? Artık orada ne aranıyor, ne yapılıyor bilmiyoruz" dedi. 

 

'HER YERİ KAZIYORLAR'

 

Bir başka köy sakini Keser Oyman ise, köylerine girişlerin yasaklanmasına tepki gösterdi. Oyman, "Köyümüze girmemize izin vermiyorlar. Sadece gidip görmek, bakmak istiyoruz. Ona da izin verilmiyor. Pikniğe gitmek istediğimizde bile izin verilmiyor. Gittiğimizde bizi geri gönderiyorlar. Daha önce izin alarak gidiyorduk şuanda onu da kaldırdılar. Devlet dışında kimse gidemiyor. Her yeri kazıyorlar" diye konuştu. 

 

MA / Zeynep Durgut