COLEMÊRG - “Her der Newroz, her dem azadî” şiarıyla gerçekleştirilecek ve depremde yaşamını yitirenlere adanacak 2023 Newrozu’nun ilk ateşi, özgürlük ve başkaldırının tohumlarının ilk ekildiği Şemzînan’da yakılacak.

  

Bu yıl; Demokratik Toplum Kongresi (DTK), Özgür Kadın Hareketi (Tevgera Jinên Azad-TJA), Demokratik Bölgeler Partisi (DBP) ve Halkların Demokratik Partisi (HDP) öncülüğünde “Her der Newroz, her dem azadî” ve “Newroz ateşiyle özgürlüğe” şiarıyla gerçekleştirilecek 2023 Newrozu’nun ilk ateşi 15 Mart’ta Colemêrg’in Şemzînan (Şemdinli) ilçesinde yakılacak. Kürtlerin özgürlük yolunda başlattığı silahlı mücadelenin startı 15 Ağustos 1984’te Dihê (Eruh) ile birlikte Şemzînan’da verildi. Şemzînan, tarihi boyunca da birçok Kürt isyanın öncülüğünü yaptı. Türkiye’nin Federe Kurdistan Bölgesi’nin Zap, Metîna ve Avaşîn alanlarına yönelik 17 Nisan 2022’de başlattığı saldırılar devam ederken, ilçedeki Newroz kutlaması, Pêsan Çayı ve Gomanê Dağı’nın buluştuğu noktada yapılacak. 

 

40 YILLIK MÜCADELE

 

Irak Federe Kurdistan bölgesi ve Rojhilat ile sıfır noktasında bulunan Şemzînan, yıllardır yasakların, başkaldırının ve neredeyse her yıl onlarca kişinin sınır hatlarında asker kurşunuyla katledildiği bir nokta. Direniş ruhunu; Nehri isyanından, Kürt özgürlük hareketinin ilk isyan kıvılcımının yakıldığı 15 Ağustos’a taşıyan Şemzînan, 40 yıllık bir mücadele tarihi boyunca birçok direnişin de sembolü haline geldi. Rojhilat ve Federe Kurdistan Bölgesi ile sınır olan ilçe, yıllardır tüm yasak ve baskılara karşı isyan geleneğini hep sürdürdü. 

 

İLK BÖLÜNMEYE MARUZ KALAN İLÇE

 

Osmanlı-İran arasında 1639 yılında imzalanan Kasr-ı Şirin Antlaşması İle yaşadıkları coğrafya ikiye bölünen Kürtler, 24 Temmuz 1923’te ise Lozan Antlaşması'yla Türkiye, İran, Irak ve Suriye arasında dört parçaya bölündü. Kürtler, çizilen suni sınırlar sonrası farklı devletlerin himayesine girdi ve yıllarca inkar, imha ve asimilasyon politikalarına maruz kaldı. Söz konusu anlaşmalarla bölünen yerlerden biri de Newroz ateşinin ilk yakılacağı Şemzînan. İlçe halkı yıllardır suni sınırlar nedeniyle İran ve Federe Kürdistan Bölgesi'nde yaşayan akrabalarından uzak yaşarken, en son sınır hattına örülen beton duvarlarla da köylülerin akrabalarıyla olan bağları neredeyse tamamen koparıldı.

 

İLK ÖZGÜRLÜK TOHUMLARININ EKİLDİĞİ YER

 

Tarih boyunca Serhildanların (başkaldırıların) yaşandığı yerlerden biri olan Şemzînan’da Kürt halkının özgürlük mücadelesinin başlangıç noktalarından.1880’li yıllarda Şêx Ubeydullah Nehri ile başlayan, 1984 yılında asimilasyon politikalarına karşı başkaldırının ve özgürlük temellerinin adımının atıldığı iki yerden biri olan ilçe, yıllarca Kürt özgürlük hareketinin önemli merkezlerinin başında yer aldı. Sınır hatlarında her yıl onlarca insanın katledildiği ilçelerden biri de olan Şemzînan, ayrıca yayla-mera yasakları, güvenlik bölgeleriyle ve ilçenin dört etrafının askeri üslerle çevrilerek tecrit altına alındı.  

 

DERİN YAPILAR TEK TEK ORTAYA ÇIKARILDI

 

Yıllarca devletin derin yapılanmalarının saldırı ve provokasyonlarına da maruz kalan ilçe, 9 Kasım 2005 tarihinde Umut Kitabevi’ne düzenlenen bombalı saldırı sonrası bir milat yarattı. İlk kez devletin derin yapılanmalarını belgeleriyle ortaya çıkaran ve tüm öldürme planları, silah ve bombaların olduğu aracı canları pahasına koruyarak belgeleri tüm dünyaya duyuran Şemzînanlıların gün yüzüne çıkardıkları bu gerçekler, adeta bir dönemin tüm kirli planlarını da aydınlattı. “Devletin iyi çocukları” astsubaylar Ali Kaya, Özcan İldeniz ile itirafçı Veysel Ateş’i yakalayan halk, ayrıca araçta bulunan ve öldürülecek 105 kişinin adının yazılı olduğu belgeyi ortaya çıkarmasıyla da Kurdistan tarihindeki başka bir katliam planını da yerle bir etti. 

 

SALDIRILARA CEVAP VERİLECEK

 

Şemzînan'da ilk ateşin yakılmasının bir başka önemi ise; Türkiye’nin Federe Kurdistan Bölgesi’nin Zap, Metîna ve Avaşîn alanlarına yönelik 17 Nisan 2022’de başlattığı saldırılar. Neredeyse bir yıla ulaşacak olan saldırılarda yüzlerce kez kimyasal silah kullanımı raporlandı. Yapılan açıklamada onlarca HPG’li kimyasal silah saldırısı sonucu hayatını kaybederken, bağımsız heyetlerin de inceleme yapmasına izin verilmedi. Çatışma ve savaşın adeta ortasında bulunan Şemzînan, hem kimyasal silah kullanımı hem de saldırılara da Newroz ateşiyle güçlü bir tepki ortaya koyacak. 

 

ÖZGÜRLÜK NEWROZ’U

 

2016-2021 yılları arasında Newroz ateşi yakılamayan ilçede en son geçen yıl kötü hava koşullarına rağmen binlerce kişinin bir araya geldiği Newroz kutlamaları yapıldı. Newroz’un yasaklı olduğu dönemde bile köy ve ilçe merkezinde ateşlerin yakıldığı ilçe, şimdi yeni bir direnişe hazırlanıyor. Depremde iktidarın yarattığı yıkıma, sınırdaki saldırılara cevap olacak olan Şemzînan, ayrıca 2023 seçimlerinin de ilk mitingine ev sahipliliği yapacak.  Şemzînan’da bu yıl yakılacak ilk Newroz ateşi için hazırlıklar başlarken, kurulan tertip komitesi, köy köy, mahalle mahalle dolaşarak halkı özgürlük Newroz’una davet ediyor.  Zap deresine bağlanan Pêsan Çayı ve Gomanê dağı eteklerinde kutlanması planlanan Newroz’a, yöresel kıyafetlerini şimdiden hazırlayan Şemzînanlıları ilk ateşi yakma heyecanı sardı.

 

MA / Mazlum Engindeniz