ŞIRNEX - Şirnex Barosu’nun orman kıyımına ilişkin başvurduğu TBMM Kamu Denetçiliği Kurumu, orman kesiminin Köylü Pazar Satışı yöntemiyle yapıldığı ve mevzuata uygun olduğunu ileri süren idarenin açıklamasını esas alarak “dostane çözüm” kararı verdi.

 

Şirnex’in Cudî, Besta, Gabar ve Cilênimêja bölgelerinde korucuların eliyle başlatılan ağaç kesimi sonucunda bugüne kadar binlerce asırlık ağaç kesilerek kent dışına götürülerek satıldı. Toprak sahiplerinin tepkilerine rağmen hala bölgede ağaç kesimi sürüyor. Ağaç kesiminin sürdüğü bölgede Şirnex Barosu Çevre ve Kent Komisyonu’nun 19 Eylül 2022’de TBMM Kamu Denetçiliği Kurumu’na (Ombudsmanlık) yaptığı başvuru sonuçlandırıldı. 

 

BARONUN BAŞVURUSU

 

Ağaç kıyımına karşı 8 Ağustos’taki başvurusuna yanıt alınmaması üzerine 17 Eylül’de ikinci bir başvuru yapan Şirnex Barosu Çevre ve Kent Komisyonu, bölgedeki ağaç kıyımına dikkat çekerek, “Çevre ve Kent Komisyonunca Şırnak il merkezinde orman alanlarında ağaç kesiminin olup olmadığı hususunda araştırma başlatıldığı, araştırma sonucunda 2021 yılından başlamak suretiyle somut başvurunun yapıldığı tarihe kadar köy güvenlik korucuları eli ile usule aykırı ihaleler ile Şırnak il merkezinde bulunan orman alanlarında ağaç kesimi yapıldığının ve kesilen ağaçların kamyonlara yüklenip Şırnak ili, Cizre ilçesi üzerinden başka yerlere gönderildiğinin tespit edildiği, mezkûr Komisyon tarafından hazırlanarak 12/10/2021 tarihinde yayımlanan Şırnak İli Orman Alanlarında Yapılan Ağaç Kesimi İle İlgili Raporda, detaylı açıklamalara yer verilmek suretiyle Şubat 2021 - Eylül 2021 arasında Şırnak'ta ağaç kesimleri nedeniyle orman alanlarında %8'lik bir küçülme olduğunun tespit edildiği, Eylül 2021'den sonra da ağaç kesiminin hiçbir şekilde durmadığı ve sürekli yeni alanların usule aykırı ihaleler ile kesilmeye devam edildiği, Komisyon tarafından yapılan tespitlere göre hâlihazırda Şırnak'ta 14 bölgede ağaç kesiminin devam ettiği, ayrıca başka bölgelerde de Haziran ve Temmuz ayları itibariyle ağaç kesimlerinin başladığı ve bu bölgelerde kesilen ağaçların tırlarla farklı şehirlere satılmak için götürüldüğünün belirlendiği, Şırnak ilinde orman alanları yeterli olmadığı gibi kamu kurumları aracılığıyla var olan ormanların da kesilmesinin büyük bir doğa tahribatına neden olduğu ve bu durumun insanların yaşam alanlarının da zarar görmesine yol açtığı belirtilerek öncelikle ağaç kesimlerinin durdurulması için ilgili kurumlara bilgi verilmesi, ağaç kesimi yapılan bölgelerde resmi kurumlar, özel kuruluş ve dernekler tarafından gerekli raporların hazırlanmasının sağlanması, ayrıca ağaç kesimi yapılan bölgelerde rehabilitasyon işlemlerinin yapılması ile birlikte bölge habitatının bozulmaması için ağaçlandırma yapılması talep edilmektedir” denildi. 

 

AĞAÇLAR KPS YÖNTEMİ İLE KESİLİYOR

 

Orman Genel Müdürlüğü Orman Zararlılarıyla Mücadele Dairesi Başkanlığının başvuruya ilişkin açıklamasında ise, Şırnak Orman İşletme Müdürlüğünün ormanlık alanının 478.491 hektar olduğu, başvuran tarafından yüzde 7’lik bir orman alanının küçülmesinden bahsedildiği, ancak kesim yapılan kentteki alanların oranının yüzde 0,69 civarında olduğu ileri sürüldü. Kesim yapılan sahaların tamamının sürgün kökenli meşe ormanı olduğu ve ileri yıllarda tekrar eski formuna ulaşacağı savunulan açıklamada, başvuruya konu orman kesimlerinin ihale ile değil Köylü Pazar Satışı (KPS) yöntemiyle yapıldığı, orman olan köy ve kasabalarda kesme sürütme işini yapan köylülere KPS hakkı verildiğinden sahada nakledilen ürünlerin KPS satışı yapılarak Şırnak ili ve dışına nakledildiği belirtildi. 

 

‘MEVZUATA UYGUN’

 

Orman Genel Müdürlüğü İşletme ve Pazarlama Dairesi Başkanlığı’nın konuya ilişkin açıklamasında da, idareleri tarafından yapılan üretim faaliyetlerinin 6831 sayılı Orman Kanunu'nun 34 ve 40’ıncı maddeleri çerçevesinde ilgili mevzuata uygun olarak yürütüldüğü, bu sahalarda çalışan köylülerin ilgili mevzuat doğrultusunda Kanun’un tanıdığı haklardan faydalandığı, Kanun’da belirtilen şekilde yapılan üretimden elde edilen odunların, KPS ile maliyet bedeli üzerinden üretimi yapanlara verilerek nakliye düzenlenmek sureti ile Şırnak içerisine veya diğer yerlere naklinin gerçekleştiği ifade edildi. Açıklamada, orman emvali kesimlerinin ihale ile değil KPS hakkı kullanılarak mevzuat dahilinde yapıldığı, baltalık ormanlarda birim fiyatla idareleri tarafından üretim işleri yaptırılarak üretim işini yapanlar istedikleri takdirde yakacak odunların tamamının maliyet bedeli üzerinden kendilerine satıldığı, bunlarla birlikte, Şırnak ilinde 2020 yılındaki orman varlığının 297.105 hektar olduğu, mevcut ormanlık alana ilave olarak 20 hektarlık bal ormanı kurulduğu, 100 hektar ağaçlandırma yapıldığı, Şırnak Orman İşletme Müdürlüğü Orman Varlığında herhangi bir azalma olmadığı, kesimler canlandırma kesim tekniği ile yapıldığı için meşe ağaç türünde kök sürgünü yolu ile kesilen alanların 2-3 yıl içerisinde yeniden yeşillenerek orman örtüsü ile kaplanacağı iddia edildi. 

 

'AĞAÇLANDIRMA YAPILDI' İDDİASI

 

 Başvuru ve idarenin açıklamalarını değerlendiren Kamu Denetçisi Yahya Akman, “Dostane çözüm çerçevesinde ilgili İdare tarafından gönderilmiş olan bilgi ve belgelerin incelenmesi neticesinde; Kurumumuzun yazıları üzerine, Orman Genel Müdürlüğü tarafından Şanlıurfa Orman Bölge Müdürlüğüne talimat yazıldığı ve yapılan kesimlerle ilgili olarak 12/08/2022 ve 03/01/2023 tarihli inceleme raporlarının hazırlatıldığı, ayrıca Şırnak Orman İşletme Müdürlüğü bünyesindeki alanlarda 100 hektar ağaçlandırma yapıldığı ve mevcut ormanlık alana ilave olarak 20 hektarlık bal ormanı kurulduğu, yanı sıra kesim yapılan sahaların tamamı sürgün kökenli meşe ormanı olduğundan kesilen alanların kökten sürgün vererek ileriki yıllarda tekrar eski formuna ulaşacağının ve orman alanlarında herhangi bir azalmanın olmadığının bildirildiği, Orman Genel Müdürlüğü tarafından ayrıca kesimler yapılmadan önce dikkat edilmesi gereken hususlarla ilgili olarak Orman Bölge Müdürlüklerine 27/12/2022 tarih ve E-65278313-010.07.01-6568969 sayılı 4 maddelik talimatın gönderildiği tespit edilmiştir” dedi. 

 

DOSTANE ÇÖZÜM KARARI

 

Kamu Denetçisi Akman, açıklamalar çerçevesinde, somut başvurunun çözümüne yönelik olarak ilgili idare tarafından gerekli özenin gösterildiği ve üzerine düşen yükümlülüklerin yerine getirilmesi adına harekete geçildiği, bu doğrultuda kesim yapılmadan önce dikkat edilmesi gereken hususların, Orman Genel Müdürlüğünün 4 maddelik yazısı ile talimatlandırıldığı, ayrıca ağaçlandırma ve rehabilitasyon kapsamında çeşitli iş ve işlemlerin yapıldığı anlaşıldığını ileri sürerek, Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun Uygulanmasına ilişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik’in 33/A maddesi gereğince dostane çözüm kararı verdi. 

 

MA / Zeynep Durgut