İSTANBUL - HDP kapatıldığı takdirde kararın AİHM’den döneceğini belirten eski AİHM yargıcı Rıza Türmen, "HDP’siz bir Türkiye mümkün değildir. HDP’siz demokrasi mümkün değildir. HDP bu konuda şanstır" dedi.
AKP’li Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın 4 Haziran 2020 tarihinde Yargıtay’a atadığı savcı Bekir Şahin, 17 Mart 2021'de Halkların Demokratik Partisi’nin (HDP) kapatılması istemiyle Anayasa Mahkemesi’nde (AYM) dava açtı. İddianame, eksiklikler nedeniyle 31 Mart 2021'de AYM tarafından oy birliğiyle reddedildi. Bunun üzerine Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı Şahin, 7 Haziran 2021'de tekrar dava açtı. AYM’de 21 Haziran 2021'de yeni iddianameyi oy birliğiyle kabul etti. HDP’nin ön savunmasını mahkemeye sunmasının ardından Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı, 29 Kasım 2021'de esas hakkındaki görüşünü mahkemeye gönderdi ve temelli kapatılmanın yanı sıra 687 siyasetçiye de siyasi yasak getirilmesini talep etti.
Dava süreci devam ederken, Şahin bu kez 19 Aralık 2022’de siyasi partilere 10 Ocak’ta yapılacak hazine yardımı öncesi partinin Hazine yardımı bulunan hesaplarına tedbiren bloke konulmasını talep etti. Talebe ilişkin 5 Ocak’ta kararını veren AYM, HDP’ye yapılması beklenen hazine yardımına geçici bloke koydu. HDP’nin kararın iptali için yaptığı başvuru 26 Ocak’ta ret edilerek, partinin esas hakkında 14 Mart’ta savunma yapması kararlaştırıldı.
HDP’nin kapatılma davası ve bu süreçte yaşanılanlara ilişkin Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) eki yargıcı Rıza Türmen değerlendirmelerde bulundu.
‘AİHM’DEN DÖNCEK’
HDP’nin kapatılmasına dair girişimlere işaret eden Türmen, geçmişte de Kürtleri temsil eden partilerin kapatıldığını anımsattı. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nde (AİHM) bu bağlamda 4-5 dava olduğuna dikkat çeken Türmen, “AİHM hepsinde de ihlal vermiştir. Çünkü siyasi partiler ilke olarak kapatılamaz. Siyasi partilerin kapatılması için şiddete teşvik unsuru aranır. Bu var mı yok mu? Siyasi partiler, onun (şiddet) dışında her şeyi söyleyebilir. Siyasal partilerin kapatılabilmesi için demokratikleşmeye aykırı bir programı olması lazım. Demokrasi ile bağdaşmayan bir programı olması lazım. Bu yüzden parti kapatılamaz. HDP kapatıldığı taktirde AİHM’den dönecektir” öngörüsünde bulundu.
‘DEMOKRASİYE AĞIR DARBE OLUR’
Bunun bilinmesi gerektiğinin altını çizen Türmen, “HDP kapatılırsa, hele ki seçimlerden önce kapatılırsa demokrasiye çok ağır bir darbe olur. O seçimin meşruluğu ortadan kalkar. HDP niye kapatılacak? Orada ileri sürülen iddiaların pek çoğu, Selahattin Demirtaş ile ilgili AİHM kararında vardı. AİHM o kararda, Demirtaş’ın derhal serbest bırakılması gerektiğini belirtmişti. Tutuklanmasını ihlal olarak tespit etti. Aynı iddialar şimdi ise HDP için kullanılıyor. Bunlar zaten karara bağlanmış iddialar. Bu parti kapatma hevesinden vazgeçmek lazım. Bu demokrasi ile bağdaşmayan bir şeydir. Türkiye’nin ikinci muhalefet partisini kapatılması demokrasi açısından çok ağır bir darbe olur. Türkiye’nin dışarıdaki itibarı bozulur. Seçimlerde ne olur? Herhalde HDP seçmeni partisini kapatan bu şimdiki iktidara oy vermeyecektir. Niye versin ki? HDP seçmeni öfkeli olacaktır. Kürt seçmen büsbütün öfkeli olacaktır. 6 milyon insanın iradesi ne olacak?” diye sordu.
‘TÜRKİYE KAYBEDER’
HDP’nin seçeneksiz kalmayacağını ve başka bir partiyle seçime girebileceğini söyleyen Türmen, şöyle dedi: “Bundan önce de öyle oldu. O yüzden HDP’nin kapatılmasından kimse bir şey kazanmayacaktır. Kimsenin işine yaramayacaktır. Sadece demokrasi bakımından çok ağır bir kayıp olacaktır. Kaybeden Türkiye olacaktır. Bu da yanlış. Hazine yardımını kesiyorsunuz ondan sonra görüş istiyorsunuz. Böyle bir şey olabilir mi? Bu, şuna benziyor: ‘Adamı ceza davasında mahkum ediyorsunuz ondan sonra savunmanı ver’ diyorsunuz. Böyle saçma bir şey olabilir mi? Bunlar çocuk oyuncağı mı? Bunların tümü hukukla bağdaşmıyor.”
HDP’SİZ TÜRKİYE MÜMKÜN DEĞİL
HDP’nin “düşmanlaştırmak” ve “şeytanlaştırmak” istendiğine dikkat çeken Türmen, bu haliyle halkın gözünden düşürülmeye çalışıldığını belirtti. Türmen, “Güvenlikçi politikalarla Kürt sorununu çözme konusunda uzaklaştılar. HDP olmadan Kürt sorununu nasıl çözeceksin? HDP’siz bir Türkiye mümkün değildir. HDP’siz demokrasi de mümkün değildir. HDP bu konuda şanstır. Ya ne istiyorsunuz? Silahlı mücadele bitsin ve Kürt sorunu siyasetle, barışçıl şekilde çözülsün istiyorsanız HDP olmadan nasıl çözeceksiniz? HDP o kadar temel bir unsur ki Türkiye’de, HDP olmadan başka türlü seçim dahi kazanamıyorsunuz” tepkisinde bulundu.
MİLLET İTTİFAKI’NA ELEŞTİRİ
Millet İttifakı’nın amacını “demokratikleşme” olarak lanse ettiğine işaret eden Türmen, “Türkiye’de demokrasiyi yeniden kurma amaçlarının olduğunu söylüyorlar. Peki, Kürt sorununu çözmeden nasıl demokrasiyi geri getireceksiniz? Demokrasi ancak Kürt sorunun çözümüyle gelir. Türkiye’de demokrasinin kurulması Kürt sorunun çözümüne bağlı. Kürt sorunun çözümü de demokratikleşmeye bağlı. İkisi de birbirine bağlı. Biri olmadan diğeri olmaz. HDP’yi kapatırsanız bu imkanı elinizden kaçırmış olursunuz. Akıllıca bir şey mi? Bunun kimseye faydası yoktur. Herkese zarar verir” dedi.
DEMOKRATİK CUMHURİYET MÜMKÜN
Demokratik Cumhuriyet’in mümkün olduğunu belirten Türmen, şöyle devam etti: “Bunu halkın kendisi yapabilir. Demokratik Cumhuriyet de halkın demokrasiye sahip çıkmasıdır. Bu halk meclisleriyle olur. Demokrasi tepeden aşağıya değil aşıdan yukarıya çıkar. Ancak böyle olur. Türkiye’de, tek tip bir toplum değil bütün farklılıklara, kimliklere yer veren bir toplum kurmak, eşit olarak yer vermek ile olur. Ama halkı siyasetin içine çekmek lazım. Halka aktif yurttaşlık bilinci verebilmek lazım. ‘Bu işi yapabilirsin, kendinle ilgili kararları sen vereceksin’ demek lazım. Halka, ‘sen iktidarın kendisisin’ demek lazım. Zaten kendisiyle ilgili kararları verirse, siyasi partilere ihtiyaç kalmaz.”
MA / Mehmet Aslan