RIHA - Amudê sinemasında film izlemeye götürülen 283 Kürt çocuğunun katledilmesi üzerinden 62 yıl geçerken, yaralı kurtulan Mihemmed Ali, yangında sinema kapılarının kapatıldığını belirterek, "Amudê için kara gündü" dedi.
Tarih 13 Kasım 1960'u gösterdiğinde, Kuzey ve Doğu Suriye'nin Cizîre bölgesinin Qamişlo kentine bağlı Amudê ilçesinde 283 Kürt çocuğu Amûde Sineması'nda yanarak yaşamını yitirdi. Cezayir direnişine destek amacıyla Amûde'deki 120 kişi kapasiteli tek sinema salonuna çoğunluğu Kürtlerden oluşan 500 çocuk dolduruldu. Cezayir Devrimi'ni anlatan Mısır yapımı Cerîmet Nisif el-Leyl (Sûcê nîvê şevê- Geceyarısı Suçu) filmi çocuklara gösterildi. Filmin yarım saatlik bölümünden sonra sinemanın perde kısmında başlayan yangın, kısa sürede tüm salona sıçradı. 130 metrekarelik sinema salonunda bulunan iki dar kapı da yangın sırasında kapalı tutulurken, ahşaptan olan sinema salonu kısa sürede alev alarak yanıp, çöktü. Yangında yaşları 8-14 aralığında olan 283 çocuk yaşamını yitirdi.
REJİM SORUŞTURMA YÜRÜTMEDİ
Yangının, katliamlarla Kürt halkının Suriye'deki varlığını bitirmeyi amaçlayan Baas Rejimi tarafından çıkarıldığı belirtilirken, yüzlerce çocuğun canına mal olan yangına dair rejim tarafından soruşturma yürütülmedi.
ÖZERK YÖNETİM: DEVRİM ŞEHİTLERİ
Sinema salonunun yerine yapılan Baxçê Pakrewan (Kahramanlar Bahçesi) Parkı ile katliamın anıları taze tutulurken, katliamın yaşandığı anda 10'dan fazla çocuğu yangından kurtaran Mihemedê Seîd Axayê Deqorî’nin de çocuklarla görüldüğü heykeli bahçeye yerleştirildi. Parkta, yine onlarca çocuğun yanan sinema salonundan kendilerini attığı su kuyusu da bulunurken, sinemanın duvarında ise yaşamını yitiren çocukların isimleri ve fotoğraflarının yer aldığı anıt duruyor. Amudê’de yaşanan acılardan kaynaklı ilçede halen sinema salonu bulunmazken, Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi ise sinemada hayatını kaybedenleri “Devrim şehitleri” olarak kabul etti.
‘KAPILAR AÇILMADI’
Olayın tanıklarından ve kurtulan çocuklarından biri olan Mihemmed Ali, sinemadaki tanıklıklarını anlattı. Cezayir Devrimi'ni anlamak için sinemaya götürüldüklerini söyleyen Elî, "Sinema bilindik bir isimdi. Divanı vardı. Tahtalarla yapılmıştı. Kürsülerin üzerine oturmuştuk. Küçük çocuklarda yerde oturuyordu. Filmi izliyorduk. Bir genç kendini yukardan atarak 'yangın çıkıyor' dedi. Ardından herkes kapılara doğru gitti, ancak kapılar açılmadı" dedi.
‘ELİM, AYAĞIM YANDI’
Sinemada ufak bir dükkan olduğunu ve oraya sığındıkları için kurtulduklarını belirten Elî, "Kısa sürede her yeri ateş sardı. Ateş kapıya kadar yayıldı. Dışarıda kalanlar alevler her tarafı sarınca yangını fark etti. Bizden daha çevik bir çocuk, sinema içindeki dükkandan koşarak kapıdan kurtuldu. Bende ardından koştum ve ateşten kurtuldum. Elim ve ayağım yandı, yaralandım" dedi.
‘KARA BİR GÜNDÜ’
Amûde Sinema katliamının kendilerinde büyük bir acı yaşattığını belirten Elî, "Sinemadan bahsettiğimizde ölen gençler, arkadaşlarımız aklımızdan çıkmıyor. 283 kişi yaşamını yitirdi. Ne zaman bu katliamın yıl dönümü gelse içimiz acıyor. Gerçekten kara bir gündü Amûde için. Bu gençler olsaydı bugün Amûde, iki kat olurdu" dedi.
MA / Müjdat Can