ANKARA - Meclis Hükümlü Ve Tutuklu Haklarını İnceleme Alt Komisyonu, Kocaeli Ceza İnfaz Kurumu'nda yaptığı incelemelerin ardından hazırladığı raporda hasta tutuklu Aysel Tuğluk’un durumu dahil pek çok hak ihlaline yer vermedi. 

 

Meclis İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu, Hükümlü Ve Tutuklu Haklarını İnceleme Alt Komisyonu’nun, Kocaeli İnfaz Kurumu’nda yaptığı incelemelerin raporu görüşecek. Muhalefet ve iktidar milletvekillerinin katılımıyla yapılan ziyarette, Kocaeli 1 Nolu F Tipi Kapalı, Kocaeli 2 Nolu F Tipi, Kocaeli 2 nolu T Tipi, Kocaeli 1 Nolu T Tipi’ne gidildi. Komisyon tarafından hazırlanan raporda ziyaret edilen Aysel Tuğluk, açlık grevinde olan tutuklulara değinilmezken, komisyonun HDP’li üyesi Fatma Kurtulan, rapora şerh düştü.

 

Komisyon, ziyaretlerin kendilerine yapılan sağlık sorunlarıyla yeterince ilgilenilmemesi, Kovid-19 salgını kapsamında yeterli önlemlerin alınmaması, tedavilerin geç yaptırılması veya hiç yaptırılmaması, nakil taleplerinin karşılanmaması, kurum personeli tarafından keyfî tutum ve davranışlarda ve kötü muamelede bulunulduğu, fiziki koşulların yetersizliği, hükümlü ve tutukluların sosyal faaliyetlerden ve iletişim imkânlarından yararlandırılmadığı ve tutuksuz yargılanma talepleri hakkında başvurular ardından gerçekleştiğine raporunda dikkati çekti.

 

258 TUTUKLU BULUNUYOR

 

Komisyon tarafından hazırlanan raporda Kocaeli 1 Nolu F Tipi Cezaevi’nde kadın tutukluların bulunduğu A blokta 36 adet 3 kişilik oda, 14 adet kişilik tek kişilik oda, olduğu ve annesinin yanında kalan 1 çocuk olduğu da kaydedildi.

 

Erkek tutukluların kaldığı B blokta ise 31 adet 3 kişilik oda, 28 adet tek kişilik oda bulunduğu belirtildi. Cezaevi’nde toplamda 50 kadın ile 206 erkek tutuklu olduğu belirtildi. Kocaeli 2 Nolu F Tipi Kapalı Cezaevi’nde ise A-B-C-D olmak üzere dört bloktan oluştuğu, 103 adet 3 kişilik, 59 adet tekli ve 2 adet süngerli oda olmak üzere toplam 164 oda bulunduğu, kurum kapasitesinin 368 kişi olduğu bilgileri yer aldı.

 

3 BİN 24 TUTUKLU KALIYOR

 

Kocaeli 1 Nolu T Tipi Kapalı Cezaevi’ne dair de 56 adet 16 kişilik, 6 adet 12 kişilik, 8 adet 3 kişilik, 20 adet tek kişilik odalarda 900’ü cezası onaylanmış, 509’u tutuklu, 86’sı hüküm özlü olmak üzere toplam bin 495 kişi bulunduğu belirtildi. Kocaeli 2 Nolu T Tipi Kapalı Cezaevi’ne dair de 57 adet 16 kişilik, 6 adet 12 kişilik, 8 adet 3 kişilik, 20 adet tek kişilik odada 846 cezası onaylanan, 558 tutuklu ve 125 hüküm özlü olmak üzere toplam bin 529 kişi bulunduğu kaydedildi.

 

‘İDARE GÖZLEM KURULU OBJEKTİF DEĞİL’

 

Kocaeli 1 Nolu F Tipi Yüksek Güvenlikli Cezaevi’ne dair yapılan incelemede tutukluların yaşadıkları ihlaller komisyon raporuna şöyle yansıdı: “Bahçede bulunan kameranın kendilerini rahatsız ettiği ve kaldırılması gerektiği, bahçenin gözetlenmesi gereken bir alan olmadığı, odaların güneş almadığı ve çok rutubetli olduğu ve kurumda kalanların kemik hastalıklarına yakalandığı, yemekler, karbonhidrat ağırlıklı olduğundan kalorisinin yüksek olduğu ancak protein değerinin olmadığı, sağlıklı yemeklerin çıkabilmesi için iaşe bedellerinin arttırılmasının gerektiği, kurumda annesi ile birlikte kalan bir çocuk olmasına rağmen çocuğa; uygun yemek verilmediği, süt verildiği ancak verilen miktarın gün geçtikçe azaldığı, gelişimine uygun özel yemek tahsis edilmesi gerektiği, ayrı yatak verilmediği için annesi ile yatmak zorunda kaldığı, yararlanabileceği oyun alanı tahsis olunmadığı ve bunun da çocuğun kişisel gelişimi üzerinde olumsuz sonuçlar doğurduğu, ziyaret görüş sürelerinin bir saat, telefon görüşme sürelerinin 10 dakika yaptırıldığı ve fiilen kullandırma konusunda herhangi bir sorun yaşanmadığı, isteğe bağlı sevk taleplerinin karşılanmadığı ve sevk taleplerinin değerlendirilmesinde suç tipine göre ayrımcılık yapıldığı, kadın ihtiyaç malzemelerinin kantinde bulunduğu ancak bu malzemelerin hükümlü ve tutuklulara ücretsiz verilmesi gerektiği, İdare ve gözlem kurulu kararlarının objektif olmadığı, Kurulun iyi hâlli olunduğuna dair karar verilmesi için gereken koşulların yerine getirilmesinin çok zor olduğu ve bunun sonucu olarak Kurumda bulunanlar hakkında otomatik olarak iyi hâlli olunmadığı yönünde karar verildiği, sağlık kuruluşlarına giderken kelepçe takıldığı, kolluk personelinin muayene esnasında doktor odasından çıkmadığı, kuruma girişte detaylı arama yapıldığı, yayınların verilmediği, 3 kişilik odalarda 4-5 kişi kalındığı, bilimsel araştırma yapabilmek amacıyla Osmanlı arşivlerinden belge taleplerinin karşılanması gerektiği ve akademik dergilere ulaşma imkânının sağlanması gerektiği…”

 

‘ELEKTRİK FATURALARI YÜKSEK’

 

Kocaeli 2 Nolu F Tipi Yüksek Güvenlikli Cezaevi’ne dair de tutuklular şu ihlalleri sıraladı: “Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasından hükümlü bulunanların sosyal, kültürel ve diğer faaliyetlerden yararlandırılmadığı ve bunun da cezanın ıslah ve topluma kazandırma amacına hizmet etmediği, isteğe bağlı sevk taleplerinin devamlı surette reddedildiği, telefon ve görüş haklarının tam olarak kullandırıldığı, yemeklerin yenilmeyecek durumda olduğu ve yemekte kullanılan yağların kalitesiz olduğu, kantin fiyatlarının çok yüksek olduğu ve her hafta fiyat güncellemesi geldiği, elektrik faturalarının çok yüksek olduğu, vakit geçirebilmek ve satarak harçlık çıkarabilmek için anahtarlık ve bileklik yaptıklarını ancak bunları üretebilmek için kullanılan tığların toplandığı ve geri verilmediği…”

 

KELEPÇELİ MUAYENE

 

Kocaeli 1 Nolu T Tipi Kapalı Cezaevi’ne dair de tutuklular, kapasitenin üzerinde tutuklu kaldığı, istedikleri gazetelere ulaşamadıkları, ziyaret sürelerinin 40 dakika olduğu, tedaviye gittiklerinde bazen kelepçenin çıkarıldığı, bazen çıkarılmadığı, kantin fiyatlarının yüksek olduğu, kolesterol hastaları için diyet ürünlerin kantinde bulunmadığı, İdare ve Gözlem Kurulunun verdiği iyi hâl kararlarının objektif kriterlere bağlı olmadığı; iyi halli olabilmek için 85 puana ulaşmanın neredeyse imkânsıza yakın olduğuna dair şikayetlerini sıraladı.

 

DİŞ TEDAVİSİ İÇİN BİR YIL SONRAYA RANDEVU

 

Kocaeli 2 nolu T Tipi Kapalı Cezaevi’nde bulunan tutuklular ise, bazı suç tiplerinde ayrımcılık yapıldığı, personelin kötü davrandığı, kapasite üzerinde tutuklu bulunmasından kaynaklı koğuşlarda tutukluların yerde uyuduğu, 29 kişinin tek bir tuvaleti kullandığı, TRT 3/TBMM TV ve TRT 2 gibi kanalların izlenmek istendiği ve sisteme sinema kanallarının da eklenmesi gerektiği, İdare ve Gözlem Kurulunun aldığı kararların keyfi olduğu; idare ve gözlem kurullarının tutumlarının ceza infaz kurumları arasında farklılık gösterdiği, tedaviye götürülmelerde doktor kelepçenin çıkarılmasını istemesine rağmen çıkarılmadığı, diş tedavisi için bir yıl, göz muayenesi için 2 ay sonra randevu verildiği, kantin fiyatlarının yüksek olduğuna dair şikayetler alındı.

 

Komisyon raporunda tutukluların kurum dışında kelepçe takılmasının kural olarak mümkün olduğunu ancak bunun tedbir amacını aşmaması gerektiği, belirtilerek yönetmelik ve AYM kararları hatırlatıldı.

 

Elektrik faturalarının yüksek gelmesine dair de komisyon raporunda “Ceza infaz kurumumdaki hükümlü ve tutuklulara tahakkuk ettirilen elektrik faturaları, ticarethanelere ilişkin tarifeler üzerinden tahakkuk ettirilmekte ve fazlaca elektrik parası ödenmesine neden olunmaktadır. Son dönemlerde sıklıkla şikâyet konusu olan bu düzenleme değiştirilerek, ticari faaliyette bulunmayan kişilerin ticarethane işletiyormuş gibi faturalandırılmasından vazgeçilmelidir” denildi.

 

Halkların Demokratik Partisi (HDP) Komisyon üyesi Fatma Kurtulan, rapora şerh düştü. Kurtulan, şerhinde, İdare ve Gözlem Kurulu’nun kararlarının meşrutiyetine değinerek, “Kurumda mahpuslarca ulaşma imkanı olmayan koşulların dahi mahpusların hanesine eksi puan olarak yazıldığını, iyi halli olabilmek için ulaşılması gereken 85 puana ulaşmanın mümkün olmadığını, bu nedenlerle cezaları biten mahpusların cezaevinde tutulmaya devam edildiğini ifade etmişlerdir. Dolayısıyla iyi halliliğin değerlendirmesinde idare ve gözlem kurullarının görev, yetki ve sorumluluklarının yeniden ele alınması ve esas itibariyle bu kurulun mahpusların tekrar tekrar cezalandırılmasına mahal vermesinin önüne geçmesinin önlenmesi amacıyla bu yönlü görev ve yetkilerinin kaldırılması gerekmektedir. Derhal Adalet Bakanlığına tavsiyede bulunması gerekmektedir” denildi.

 

İsteğe bağlı nakillerin yapılmamasının da uzun süredir yaşanan bir ihlal olduğu vurgulanan şerhte, “Bu nedenle mahpusların isteğe bağlı sevklerinin hayata geçirilmesi, sevk taleplerinde suç tipine göre yapılan ayrımcılığın son bulması tarafımızca bir an önce gerçekleştirilmesi gereken hususlardan sayılmaktadır” diye belirtildi.

 

Kelepçeli muayeneye dair de şerhte, şu ifadeler yer aldı: “Kelepçeli muayene hususu yıllardan bu yana mahpusların en çok mağdur edildikleri alanlardandır. Mahpus hakkı ve doktor güvenliği arasında kalan ancak ekseriyetle kolluk keyfi ile neticelenen bu uygulama çoğu zaman hasta mahpusların tedavi görmeden cezaevlerine geri dönmelerine sebebiyet vermektedir. Ayrıca mahpusların sağlıklarını ilgilendiren bir diğer husus olan beslenme konusu da tarafımızca dikkat çekilen hususlardan olacaktır. Kolesterol, Diyabet hastaları için diyet ürünlerin verilmesi gerekmekte, mahpuslarca düzenli olarak kullanılan ilaçların Kurum revirinde reçete edilmesinin sağlanması gerekmektedir.

 

KADIN TUTUKLULAR

 

Kadınların yaşadıkları zorluklar ve Aysel Tuğluk ziyaretine dair de şerhte şunlar yer aldı: “Kocaeli F Tipi Cezaevinde tutulan çocuklu kadın mahpuslar, yaşadıkları zorlukları dikkatimize sunmuştur. Mahpus Gazel Bulut çocuğunu yanına alamadığını, 0-6 yaş sınırlamasında düzenleme yapılıp yaş arttırılması yapılması gerektiğini aktarmıştır. Çocuklar için oyun alanı, ayrı yatak, ayrı besin verilmesi konularında yaşanan sorunlar, çocuklu mahpusları çok fazla zorlamakta, çocuğun üstün çıkarına taban tabana zıt düşmektedir. Ayrıca kadın hijyen malzemelerinin de mahpuslara bedelsiz verilmesi de hatırlatılmasında fayda görülen hususlardandır.

 

AYSEL TUĞLUK

 

Aysel Tuğluk da tarafımızca ziyaret edilmiştir. Tuğluk’un kaldığı koşullar Komisyon üyelerimizce de görülmüştür. Tuğluk, ilerleyen hastalığından kaynaklı tek başına yaşamını idame edemeyecek durumda olup sürekli bakıma muhtaçtır. Doktor raporlarıyla da sağlık durumunun cezaevinde tutulmaya uygun olmadığı sabit olan Tuğluk’un tahliye edilerek etkili tedavi edilmesinin sağlanması için Komisyonumuzun çalışma yapması hem sorumluluk hem de vicdani yükümlülüğümüzdür.

 

AÇLIK GREVLERİ VAR

 

Kocaeli 1 Numaralı F Tipi Yüksek Güvenlikli Kapalı Ceza İnfaz Kurumunda tutuklu bulunan Hüsne Kılıç ve Seher Orçu’nun 6 yıldır tek tutuldukları, her türlü ortak alan faaliyetlerinden mahrum edildikleri, diğer mahpuslarla kalmak istediklerine dair talepleri gerekçe olmaksızın reddedilmektedir. Her iki mahpus bu nedenle 15 Mayıs 2022 tarihinden bu yana açlık grevi sürdürmektedir. Kılıç ve Orçu’nun diğer mahpuslarla sosyalleşebilme olanaklarının sağlanması yönünde Komisyonumuzun Adalet Bakanlığı ile görüşme yapması her iki mahpusun da fiziksel ve ruhsal sağlıklarının kötüleşmesini engelleyecektir.

 

GARİBE GEZER

 

Kocaeli 1 Nolu F Tipi Cezaevi’nde 10 Ocak 2022 tarihinde şüpheli bir şekilde yaşamını yitiren Garibe Gezer’in ölümüne yönelik açılan soruşturmanın çok kısa sürede kapanmış olması ve ölümünün şüpheli kalması kimi mahpuslarda vicdani rahatsızlığa yol açmıştır, bu durum Komisyonumuzun da sessiz kalmamasını şart kılmaktadır.”