İZMİR - Türkiye’nin orman ve sulak alanları yasal kılıflarla talana açılırken, “çılgın projeler” ve rant uğruna on binlerce hektarlık orman yok edildi. 

 

Türkiye’nin akciğerleri ormanlar ve doğal yaşamın varlığı için son derece önemli olan sulak alanlar bir bir rant uğruna talan ediliyor. Son yıllarda artan talanla birlikte Türkiye orman ve sulak alan varlığını kaybetme riskiyle karşı karşıya. Özellikle Paris İklim Anlaşması gereği karbon miktarının azaltılmasında önemli bir role sahip olan ormanların yok olması hava kirliliğinin yanı sıra doğal yaşamın da yok olması anlamına geliyor. Özellikle 2B olarak bilinen orman vasfını kaybetmiş ormanlık alanların imara açıldı. 2B düzenlemesi ile 2020 yılı sonuna kadar 626 bin hektar orman alanı orman niteliğini kaybettiği gerekçesi ile orman sınırları dışına çıkarıldı. Yine Türkiye Ormancılar Derneği’ne göre 9 yılda orman alanlarında yaklaşık 50 bin işletmenin kurulmasına izin verilirken bu izinlerle yaklaşık 340 bin hektarlık orman alanı talan edildi. 2008 ile 2019 yılları arasında ormanlardaki parça sayısı 102 binden, 159 bine çıkarak yüzde 56 arttı. Yani, orman alanları hızla parçalanarak küçük alanlara dönüştü.

 

10 BİN METREKARA SULAK ALAN YOK OLDU

 

Aynı talan ve yok oluş sulak alanlar içinde geçerli Türkiye Tabiatını Koruma Derneği (TTKD) 2021’de açıkladığı rapora göre son 50 yılda tarımda aşırı su kullanımı, kirlilik gibi insani sebeplerle 10 bin kilometrekarenin üzerinde sulak alan yok oldu. Son olarak 5 Mart 2022’de Resmi Gazete’de yayınlanan Korunan Alanların Tespit, Tescil ve Onayına İlişkin Usul ve Esaslara Dair Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik ile de sulak alanların talanı derinleştirildi. Değişikliğe göre ‘kamu menfaati’ oluşan durumlarda sulak alanlara entegre tesis içermeyen tarım faaliyetler, tıbbi ve aromatik bitki yetiştiriciliği, rekreatif amaçlı iskele ile imar planı kararıyla yapılan ve yüzer sistem kullanılan iskele, ulusal güvenlik için zaruret arz eden tesisler inşa edilebilecek. 

 

18 SENEDE 29 DEĞİŞİKLİK

 

Özelikle AKP iktidarı döneminde orman arazilerinde başta madencilik, turizm, inşaat, enerji gibi ormancılık dışı amaçlarla kullanılmasının önü açıldı. 6831 sayılı Orman Kanunu’nda 2003-2021 döneminde toplam 29 değişiklik yapıldı. 

 

2012 yılında çıkarılan 6292 sayılı “Orman Köylülerinin Kalkınmalarının Desteklenmesi ve Hazine Adına Orman Sınırlan Dışına Çıkarılan Yerlerin Değerlendirilmesi ile Hazineye Ait Tarım Arazilerinin Satışı Hakkında Kanun”la bir yandan “orman niteliğini yitirmiştir” gerekçesiyle artık hukuksal olarak “orman” sayılmayan arazilerin (2B), bir yandan “orman olarak muhafazasında yarar görülmeyen” arazilerin, diğer yandan ise Hazine’nin mülkiyetindeki tarım arazilerin satılması olanaklı hale getirildi. 

 

19 Nisan 2018'de Orman Yasasına Ek Madde 16 eklenerek, üzerinde yerleşim alanı kurulan yaklaşık 10 milyon metrekare ormanlık alanın orman sınırları dışına çıkarılmasına izin verildi. 15 Nisan 2022’de Resmi Gazetede yayınlanan 7394 Sayılı Yasa’nın 31’inci maddesinde yapılan değişiklik ile de orman sınırları dışına çıkan bu alanların satılması kararı alınarak imarın önü açıldı. 

 

ORMANLAR İMARA AÇILDI

 

Yine 30 Kasım 2021’de Resmî Gazete'de yayınlanan Orman Kanunu'nun 17'nci maddesinde yapılan değişiklikle orman alanlarında verilen ormancılık dışı kullanım izinleri genişletildi. Yönetmeliğe göre, ormanlık alanlarda ‘kamu yararı’ ve ‘zaruret’ bulunması halinde ulaşım tesislerine, savunma ve güvenlik tesislerine, enerji üretim santralleri, petrol ve doğalgaz boru hatlarına, ruhsata dayalı petrol ve doğalgaz arama ve depolama tesislerine, sağlık tesislerine, eğitim tesisleri ve ceza infaz kurumu tesislerine izin verilebilecek. Sağlık, eğitim, spor, adli hizmet ve ceza infaz kurumu tesisleri için genel bütçe kapsamındaki ilgili kamu idarelerine izin verilebilecek. 

 

ŞİMDİDE SATILIYOR

 

Son olarak ise AKP’li milletvekilleri 25 Mart 2022 günü TBMM’ye gönderilen “Hazineye Ait Taşınmaz Mallarının Değerlendirilmesi ve Katma Değer Vergisi Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanım ile Bazı Kanunlarda ve 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi”ni meclise gönderdi. Bu teklife göre üzerinde yerleşim yeri bulunduğu gerekçesiyle orman sınırları dışına çıkartılarak tapuda Hazine adına tescil edilen taşınmazlardan; kadastrosu yapılarak, 2/B alanlarında kalanların satışı kıyas yoluyla hak sahiplerine doğrudan satılacak.

 

8 BİN HEKTAR ORMANA MADEN

 

26 Mart 2022 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan ihale duyurusuna göre ülke genelinde 344 alan, maden sahası olarak ihale edilecek. Toplamı 8 bin hektarı bulan 11 alan ise, ormanlık alanda yer alıyor. Buna göre Adana’da 65 hektarlık ağaçlandırma alanı, Adıyaman’da 860, 592, 1083, ve 1159 hektardan oluşan dört adet ormanlık alan, Afyon’da 1072 hektarlık ormanlık alan, Aksaray’da 2 bin hektarlık ormanlık alan, Balıkesir’de 100 hektarlık ağaçlandırma alanı, Mersin’de 320 hektarlık ormanlık alan ve Sivas’ta 750 hektarlık ormanlık alan madene ihale ediliyor. Yine Niğde’nin Ulukışla ilçesinde 50 yıllık bir çalışma sonucu ağaçlandırılan alanda maden için ihaleye açıldı. 

 

KÜTAHYA: AĞAÇLAR DAMGALANDI

 

Kütahya Emet ilçesine bulunan Örencik köyünde de açılmak istenen altın madeni için köy ve civarında Mayıs ayı itibariyle orman şeflikleri, ağaçları damgalamaya başladı. İki yılı aşkın süredir altın madenine karşı çıkan köylüler, çeşitli tarihlerde maden faaliyetlerini durdurmak için dört ayrı dava açtı. Yargı süreci Kütahya İdare Mahkemesi ve Danıştay’da devam ediyor. Bölgede yaklaşık 9 bin ağacın damgalandığını tespit edilirken şirket bu ağaçların 2 bin 560’ını kesecek. 

 

AYDIN: ASIRLIK AĞAÇLAR KESİLDİ

 

Aydın'ın Çine ilçesindeki Madran Dağı'nda yıllardır madenler için yapılan ağaç kesimi devam ediyor. Son olarak Nisan önce Eysim Madencilik şirketine ait maden sahasının hemen yanında üç farklı noktada yangın çıktı. Hemen ardından ise şirketi maden ocağını genişletme çalışmaları sırasında çok sayıda ağaç kesti. Çalışmaları sırasında yüzlerce yıllık 25 sarıçam ağacının yanı sıra iki tane de fıstık çamı kesildi. Kesim tepkiler sonrası durdu. Fakat şirketin madenin üst kısmında kalan tüm ağaçları keserek maden alanını genişletmek için ruhsat aldı. 

 

MALATYA: ORMANA MADEN

 

Malatya Doğanşehir ilçesinde Şubat ayında Esan Eczacıbaşı şirketi, Doğanşehir’de 4 köyün ortasında, tamamen ormanlık alanda maden sondajlarına başladı. Tamamı ormanlık bir alanda başlayan çalışmalar aynı zamanda içme sularını, tarım ve hayvancılığı da olumsuz etkileyecek. 26 bin metrekarelik alanda demir, kurşun, altın ve gümüş arayacak olan şirket bunun için 17 Haziran 2021 tarihinden 19 Eylül 2026 tarihine kadar izni aldı. 

 

ANTALYA:  AĞAÇLAR KESİLDİ

 

Antalya ve Mersin illeri sınırında bulunan eski bir yerleşim olan Kaledran’da özel bir firma tarafından açılmak istenen mermer ocağı için 2022 Ocak ayında yol çalışması başladı. Çalışmalar sırasında yüzlerce yabani zeytin, kızılçam ve sandal ağacı yok edildi. Daha proje başlamadan binlerce ağacın yok edildiği bölgede yabani zeytin ağacı ile kızılçam, sandal, harnup ve menengiç gibi maki türleri bulunuyor. Ocağın açılacağı bölge aynı zamanda doğal yaşam için hayati öneme sahip olan su kaynaklarını da barındırıyor. 

 

TEKİRDAĞ: KORUMA ALANINA TAŞ OCAĞI

 

Tekirdağ’da AKP’li Marmaraereğlisi ve Kapaklı belediyeleri tarafından yapımına geçtiğimiz yıl başlanan mıcır ocağı ve kırma eleme tesisi de ormanlık alanı talan ediyor. 240 dönümlük ormanlık alana kurulması planlanan tesisin kurulacağı bölge aynı zamanda orman koruma alanı. 

 

KASTAMONU: TAŞ OCAĞI

 

Kastamonu İnebolu ilçesinde Karayolları Genel Müdürlüğü tarafından taş ocağı açılması 2021 Aralı ayında gündeme geldi. Taş ocağı alanı ormanın içinde kaldığından çalışmaya devam edilebilmesi için yaklaşık 250 dönümlük orman arazisi talan edilecek. Kestane ağaçlarının bolca bulunduğu bölgede kestane balı üretimi de yapılıyor. 

 

İZMİR:  BİR OCAK DAHA

 

İzmir Aliağa'da etrafı adeta taş ocaklarıyla çevrilen Çaltılıdere Mahallesi'nin ardından yaklaşık 200 nüfuslu Kapukaya Mahallesi'nde de taş ocağı kurulmak isteniyor. Mahallede kurulması planlanan Andezit-Bazalt Ocağı, Kırma Eleme Tesisi ve Asfalt Plent Tesisi projesi için Çevresel Etki Değerlendirme (ÇED) süreci 2021 Eylül ayında başlatıldı. Kurulması planlanan tesis İzmir-Manisa Planlama Bölgesi 1/100.000 Ölçekli Çevre Düzeni Planı içerisinde "orman alanı" içinde yer alıyor. Ayrıca proje Devlet Su İşleri (DSİ) 2. Bölge Müdürlüğü'nün planlama aşamasındaki Kunduz Barajı Uzun Mesafeli Koruma alanı içerisinde bulunuyor.

 

MANİSA: EKO-TURİZME AÇILDI

 

Manisa Yunusemre ilçesinde ormanlık alanın ortasında bulunan bir parsel Ocak ayında MHP'li Manisa Büyükşehir Belediyesi'nin meclis toplantısında, eko turizm alanına dönüştürüldü. İmara açılan alanda ormanlık alan için Manisa 2’nci İdare Mahkemesi'nde açılan davada, alanda keşif yapılması ve malik sahibi olduğu ifade edilen kişiye ihbarda bulunması için ara verildi. Mahkeme heyeti tarafından verilen ara kararda, mülk sahibinin MHP'li Manisa Büyükşehir Belediye Başkanı Cengiz Ergün'ün kızı Merve Ergün'ün olduğu ortaya çıktı.

 

ELAZIĞ: ORMANA POLİS OKULU

 

Elâzığ kent merkezinde bulunan Hankendi Kuştepe’de, 2022 Şubat ayında ormanlık alanda polis okulu inşaatına başlandı. İnşaatı için 30 yıllık yüzlerce ağaç katledildi. Polis okulu yapılan ormanın toplam alanı bin 450 dönümken ağaçların bazılarının boyu 3 metre, bazılarının da 8 ile 10 metre arasında değişiyor.

 

MUĞLA: SULAK ALANA TATİL KÖYÜ

 

Muğla Milas ilçesinde flamingo ve kuş türlerinin barınma alanı olan koruma altındaki Tuzla Sulak Alanı yanındaki 29 bin dönümlük arazide, Ali Ağaoğlu ve Net Holding tarafından tatil köyü yapılması planlanıyor. CHP’li Milas Belediyesi’nde inşaat için Mart ayında ruhsat verdi. 1’inci ve 3’üncü derece arkeolojik sit alanlarını da içinde bulunduran bölge aynı zamanda uluslararası Ramsar, Bern, Barcelona ve Biyoçeşitlilik Sözleşmeleri ile de mutlak korunması gereken bir alan. İnşaat için alanda doğal su kaynaklarının yolları değiştirilirken bölgede yaşayan 197 kuş türünün yaşamı tehlikeye girdi. 

 

KIRKLARELİ: AĞAÇLAR KESİLECEK

 

Kırklareli‘nde Istranca ormanlarının da bulunduğu Kapaklı Köyü’nde 2021 Mart ayında kapasite artışı isteyen kalker ocağı için ‘ÇED olumlu’ raporu verildi. Ocak için bölgede 144 bin 871 ağaç kesilecek. Öte yandan yine aynı bölgede Borusan Holding, Kırklareli Kıyıköy’de bulunan Rüzgâr Enerji Santrali’nde (RES) kapasite artırımına gidilerek 20 adet daha rüzgar tribünü yapmak istiyor. Devlet Demir Yolları İşletmesi Genel Müdürlüğü’nün Kırklareli Koruköy köyünde “Kireçtaşı Mıcır Ocağı, Kırma Eleme Tesisi ve Mekanik Plent Tesisi’’ projesi için 10 binden fazla ağacın kesilecek. Aynı zamanda Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı’nın Halkalı – Kapıkule Demir Yolu Hattı Çerkezköy – Kapıkule kesiminin inşası projesi sürüyor. Bakanlığa sunulan proje tanıtım dosyasında 24.49 hektarlık sahanın 22.54 hektarlık kısmının orman olduğu belirtilirken proje kapsamında 10 bin 421 adet ağaç kesilecek. 

 

İSTANBUL: ÇILGIN PROJELER

 

İstanbul Havalimanı proje sahası içinde 8 milyon, havalimanı inşaatı için açılmış taş ocakları için en az 1,2 milyon ve havalimanına giriş sağlayan Kuzey Marmara Otoyolu için en az 3,7 milyon ağaç kesildi. Yine Yavuz Sultan Selim Köprüsü ve Kuzey Marmara Otoyolu Projesi, için ise kesilen ağaç miktarı hektar ölçümüyle yapıldığında İstanbul’un Beşiktaş ilçesinden daha büyük bir alanı kaplıyor. Kanal İstanbul Projesi için de Terkos Gölü’nün su toplama havzası da yok edilecekken toplam 13 bin 400 hektarlık orman arazisinde 394 bin ağaç kesilecek.

Üsküdar ilçesinde ki Validebağ Korusu’nda da yapılmak istenen Millet Bahçesi içinde koruda bulunan 3 bin 194 ağaç yok edilme tehlikesiyle karşı karşıya. 

 

RİZE: TALAN EDİLDİ

 

Cengiz İnşaat, Rize İkizdere’de bulunan ve biyolojik çeşitlilik nedeniyle koruma altında olan Eskencidere Vadisi’nde taş ocağı 2021’in Nisan ayında çalışmalarına başladı. Çaylıkların yanı sıra geniş orman alanlarının bulunduğu bölgede, şimdiye kadar binlerce ağaç kesildi. Rize’de yine Pazar ve Hemşin ilçelerinde süren taş ocakları da bölgenin ormanlık yapısının tamamen yok etti. Ayrıca kentin her ilçesinde bulunan Hidroelektrik Santralleri (HES) içinde bölgenin hem su kaynakları hem de ormanlık alanları talan edildi. 

 

ORDU: İMARA AÇILDI

 

Ordu’nun Fatsa ilçesinde Çerkezler Tepesi olarak bilinen 99 dönümlük ormanlık alan 2021 Nisan ayında Cumhurbaşkanlığı kararı ile yapılaşmaya açıldı. Ocak ayında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile koruma statüsü kaldırılıp Fatsa Belediyesi’ne devredilen ormanlık alanda, otel, restoran ve kule inşası için çalışmalar başlatıldı. Ayrıca bölgede kesilecek ağaçlar işaretlendi. 

 

ISPARTA: MERMER OCAĞI 

 

Isparta’nın Sütçüler ilçesinde Yukarı Köprüçay havzasında, ilçeye bağlı İbişler köyü sınırlarında yaklaşık 100 hektarlık alanda mermer ocağına 2021 Nisan ayında ruhsatı verildi. 240 dekarlık kısmında işletmeye açılması planlanan mermer ocağı için Isparta Valiliği ÇED Gerekli Değildir kararı verirken orman arazisi olan proje sahasında yaklaşık 48 bin 612 adet ağacın kesilecek.

 

MA / Tolga Güney