Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO) tarafından kabul edilen 21 Şubat Dünya Anadil Günü, Türkiye’de bir kez daha anadillerin inkarı ve yasaklandığı bir ortamda karşılanıyor. Tarih boyunca soykırım politikalarına karşı mücadele eden Kürtler, kültürel soykırıma karşı anadillerini yaşatmaya çalışıyor. Anadile büyük önem atfeden PKK Lideri Abdullah Öcalan, İmralı F Tipi Yüksek Güvenlikli Cezaevi’nde avukat ve heyetlerle yaptığı görüşmelerde, Kürtçeye yönelik asimilasyon politikalarına karşı uyarılarda, anadilin korunması ve geliştirilmesi için sık sık önerilerde bulundu. 

 

ÇOCUKLAR ANADİLİNDEN KOPARILIYOR

 

Kürtlerin tarih boyunca kültürel soykırımla karşı karşıya kaldığını belirten Öcalan, 4 Nisan 2007 tarihli avukat görüşmesinde, “Binlerce çocuk anaokullarıyla annelerinden kopartılmakta, Kürtçeden uzaklaştırılmakta, böylece Kürtçe silinip süpürülmektedir” dedi.

 

EVLERDE ENSTİTÜ KURULMALI 

 

Diyarbakır’ın Sur Belediyesi’nin aldığı “Çok Dilli Belediyecilik” kararının ardından başkan ve meclis üyelerinin görevden alındığı dönemde, 20 Haziran 2007’de avukatlarla yapılan görüşmede Öcalan, “Bunlar genel yönelimlerdir. Feshetmişlerse, gitsinler evlerde elli tane enstitü, meclis kursunlar, çalışmalarını sürdürsünler. Sokakta yapsınlar, parkta yapsınlar. Ben daha önce demiştim; Diyarbakır’da çok büyük bir kültür merkezi yapılsın. Herkes bunun için gerekeni yapsın. Kimisi emeğini koysun, kimisi siyah-beyaz taşını koysun” önerisinde bulundu.

 

KÜLTÜRLERİN İLETİŞİM ARACI 

 

Kürtçe üzerindeki asimilasyon politikalarına değinen Öcalan, aynı görüşmede şunları söyledi: “Bu, aydınların görevidir. Dil toplumsallaşmanın ilk ve başat taşıyıcısıdır. İnsanların, toplumların, kültürlerin iletişim aracıdır. İnsanın var oluş nedenidir. Kendi diline, kültürüne sahip çıkmak, bunları geliştirmek insan olmanın gereğidir. Kendi diline sahip çıkamayan, hiçbir şeye sahip çıkamaz. Bunlara sahip çıkamayanlar, insanlığına da sahip çıkamazlar. Kendi dilini bilmeyen, geliştirmeyen birisi yarım kalır. Kimseyle doğru dürüst ilişki de kuramaz, geliştiremez. Ben sekiz yaşında iken bu konuda anamı suçlamıştım. Dedim ki, ey ana, neden kendi dilimle bana bir şey öğretememişsin? Bu tarihi bir suçlamaydı. O yaşımda kavramıştım, çok düşünüyordum. O tarihten sonra da elli yıldır mücadele ettik. Dilimiz, kültürümüz yasaklandığı için müthiş mücadele ettik. Diline ve kültürüne sahip çıkmak herkesin görevidir.”

 

ANAYASA’NIN EŞİTLİK İLKESİ

 

Aynı görüşmede Anayasa’nın eşitliği içeren 10’uncu maddesine atıfta bulunan Öcalan, “Eşit olunacaksa, bir şeylerin de yapılması lazım. Bu belediyeler için de geçerlidir. Yasaları zorlamalısınız. Kendi yasal haklarınızı kullanmalısınız. Kendi diline, kültürüne sahip çıkmayanı, insan olarak görmüyorum. Hepiniz bu anlamda yarım kalırsınız” şeklinde konuştu.

 

AKP’NİN DİYARBAKIR PLANLARI

 

Öcalan, AKP’nin dil üzerindeki oyunlarına dikkat çektiği 24 Eylül 2008 tarihli avukat görüşmesinde, “Anadil önemlidir. AKP, özellikle Diyarbakır üzerine planlar yapıyor. Bunları iyi görmek, iyi çözümlemek gerekiyor. Bu konuda Diyarbakır aydınlarına çok büyük görev düşüyor. AKP’nin Diyarbakır’da oynamak istediği oyunları halka iyi anlatmaları gerekir. Benim bu konudaki düşüncelerim halka iyi anlatılmalı, aydınlar bunu iyi tartışmalıdır. Diyarbakır, Kerkük’ten bile daha önemlidir. AKP, Diyarbakır’ı, Kürtleri parayla kendisine bağlamaya çalışıyor. Bölgede holdinglerle, bazı ailelerle, mikro-makro kredilerle Kürtleri kendisine bağlamaya çalışıyor. Diyarbakır halkını bu konuda uyarıyorum. AKP’nin bu oyunlarına gelmeyin. Makro-mikro kredi kullanabilirler. Ama ideolojik olarak onlara bağlı olmasınlar” uyarısında bulundu.

 

DEVLET KÜRDÜ YARATILMAK İSTENİYOR

 

PKK Lideri, iktidarın Kürtçe televizyon açma girişimlerinin üzerinde durduğu 2 Ocak 2009 tarihli görüşmede, şunları söyledi: “Herkes biliyor. Bu öyle Erdoğan’ın kendi isteğiyle yaptığı bir şey değildir. Erdoğan’a dayatılıyor. Ben Erdoğan’a sesleniyorum. Öyle üstten, birileri dayattığı için bir şeyler yapma. Bunların hepsi ABD’nin dayatmalarıdır. Kanunsuz iş yapıyorlar. Ben burada bacımla iki kelime Kürtçe konuştuğum için uyarı alıyorum. Kürtçe konuşamıyorum. Bu kanuna uyuyorum. Benimde demokrasi anlayışım tabandan tavana doğrudur. Oysa burada üstten bir dayatma söz konusudur. Sen kendi kendine kanal kuruyorsun, kendi kendine kanal kurmakla olmaz. Kürtçe televizyon ile devlet kendi Kürt’ünü yaratmak istiyor. Daha önce söylemiştim. Bölgede birçok yerde holdingler kurulmuştu. AKP içindeki Zapsu gibilerin holdingleriyle ekonomik yoldan Kürtleri denetime almaya çalışıyorlar. Kürtçe televizyonla da bu denetimin kültürel boyutunu tamamlamak amaçlanıyor.”

 

KÜLTÜREL SOYKIRIM TEHLİKESİ

 

Kültürel soykırımın fiziksel soykırımdan daha tehlikeli olduğunun altını çizen Öcalan, 17 Haziran 2009 tarihli görüşmede, “Seni yok sayıyorlar, dilin, kültürün yok. Hiçbir şeyin yok. Ama çocuk yapmayı biliyorlar! Aşk, sevgiden bahsediyorlar! Ama bir tek çocuklarına anadillerini doğru dürüst öğretemiyorlar, bir tek çocuklarını iyi yetiştiremiyorlar. Ülkelerine, dillerine, kültürlerine yönelik bir aşkları, heyecanları, çabaları yok, ülke sevgisi yok, bunun için büyük mücadele yok. Aşk ve sevgi varsa, bu ülkeye, halka dönük olmalıdır. Nasıl bir toplum istiyorlar? Nasıl bir sanat, kültür, nasıl bir yaşam istiyorlar? Buna dönük büyük çabalar olmalı” dedi.

 

‘ÖZGÜR BİREY OLSUNLAR’

 

PKK Lideri, kültürel soykırımın derinleştirildiğine dikkat çektiği 17 Eylül 2009 tarihli avukat görüşmesinde, “Bu halk, kendi çocuklarına kendi dilinde bir isim bile veremiyor. Ben bu yüzden evlenmekten bile nefret ettiğimi söylemiştim. Çocuğa Kürtçe ad bile veremeyeceksem, ne yapacağım bu çocuğu! Bu bir kültürel soykırımdır. Kürtlerin etrafı dört dörtlük sarılmış. Bütün bu durumları kabul eden bir halk, buna demokratik tepki vermeyen bir halk, gitsin kendini yaksın, gitsin kendini suya atsın. Ben, bu halkı, hükümetin politikalarına alet etmem. Eğer bu talimatsa, evet ben talimat veriyorum. Özgür birey olsunlar, özgür insan olmalarını korusunlar. Özgür yaşam felsefesini kabul etmeyen bir insan onursuzluğu tercih etmiş demektir” diye belirtti.

 

ÇOCUKLAR ANADİL İLE DONATILMALI

 

Her Kürt ailesinin çocuklarını Kürtçe anadil ve kültür konusunda iyi bir şekilde donatması gerektiğini vurgulayan Öcalan, “Anadili öğretmeli ve o şekilde yetiştirmeli. Bunu yapmayan, çocuklarına anadil öğretmeyen ailelerin Kürtlüğünden şüphe duyulur. Burada bize bir kelime bile Kürtçe konuşturmuyorlar. Bu nasıl demokrasi bu nasıl hukuk ve bu nasıl haktır” diye konuştu. 

 

AKP’NİN ‘AÇILIM’ SOYKIRIMI

 

Öcalan, AKP’nin “açılım” adı altında yürüttüğü projelerin kültürel soykırım olduğunu belirterek, 28 Ekim 2009 tarihli görüşmede, “AKP’nin bu çizgisi birinci çizgiden daha tehlikelidir. Bu kültürel soykırımdır. Sözde açılımla da bunu dayatıyorlar. Al işte Diyarbakır’da çocuklara Kürtçe öğreten bir kız vardı. Bu on yaşındaki kız kendi anadilinde eğitim veriyordu. Türkiye’nin savcısı buna bile tahammül edemedi. Kız hakkında soruşturma başlattı. Senin savcın Kürtlerin anadilini öğrenmesine bile tahammül edemiyor, bu mu açılım? Kürtlerin anadilini öğrenmesine bile tahammül edilmiyor. Dünyanın neresinde var bu? İsrail bile Filistin’e bunu yapmadı. Hitler bile böyle bir şey yapmadı. Hükümet diyor ki biz işte kültürel, ekonomik ve sosyal açılımlar yapıyoruz. Bunun anlamı Kürtlere sosyal, kültürel, ekonomik soykırımdır. Halkın yüzde 80’i işsiz, Diyarbakır’ın durumu ortadadır. Ağrı-Bitlis ekseninde Kürt açılımından söz ediliyor. Hükümet burada ekonomiyle, rant dağıtarak kendi yandaşlarını oluşturma politikası yürütüyor” ifadelerini kullandı. 

 

OKULLARDA KÜRTÇE YASAĞI

 

Avukatlarıyla 30 Nisan 2010’da görüşme yaptığı dönemde Siirt’te yatılı bir okulda Kürtçe konuşulmasının yasaklanmasına dair Öcalan, “Yaşanan tam bir vahşet. Bölgede yatılı okullarında on bin dolayında Kürt çocuğu var. Yatılı bölge okullarında çocukların anadili yasaklanıyor. Onları anne babalarından kopararak, anadilinden kopararak tam bir asimilasyona tabi tutuyorlar. Bu bir soykırımdır. Soykırım, bir topluluğun diğer bir topluluğu fiziksel, kültürel-dilsel ve sosyolojik olarak yok etmesidir. Yatılı bölge okullarında çocukların anadilleri unutturulup başka bir dil öğretiliyor. Bu, apaçık kültürel bir soykırımdır. BM sözleşmelerinde de tanımı bu şekilde yapılmıştır. Bana göre bu olayların devlet tarafından yapıldığı belli, AKP de üzerini kapatmak istiyor” değerlendirmesinde bulundu. 

 

EKMEK SU KADAR ÖNEMLİ

 

PKK Lideri, en doğal hak olmasına rağmen Kürtlerin anadillerini özgürce öğrenemediğini ve kullanamadığını belirttiği 8 Eylül 2010 tarihli avukat görüşmesinde, “Birleşmiş Milletlerin sözleşmelerinde de bu anadilin yasaklanması, baskı altına alınması, serbestçe kullanılmaması kültürel soykırım olarak nitelendiriliyor. Türkiye'nin taraf olduğu Avrupa Sözleşmeleri de bu hakları güvence altına almaktadır. Var olan yasakları aşmak için çaba göstermek gerekir. Ben daha 7 yaşında okula başladığımda, baktım ki kendi anadilimden farklı bir dili öğrenmek zorunda bırakılıyorum. Bir çocuk olarak korktum, yabancı bir dili nasıl öğreneceğim diye düşündüm. Bu benim çok zoruma gitti. Bu anadil meselesi, ekmek kadar su kadar önemlidir. Anadilini öğrenemezsen, eğitimini yapamazsan, sağlıklı düşünemezsin, üretemezsin, adeta beyin ölümünü yaşamış oluyorsun” şeklinde konuştu. 

 

MÜCADELENİN EN ÖNEMLİ BOYUTU

 

Aynı görüşmede anadil üzerinden Kürt aydınları eleştiren Öcalan, sözlerini şöyle sürdürdü: “Annemle başlattığım isyanımı, sisteme karşı devam ettirdim. İşte ben bu yüzden buradayım. Ailelerimiz, mutlaka ne olursa olsun, kendi çocuklarına anadillerini öğretmelidir. Bu bizim mücadelemizin en önemli boyutudur. Bütün yasaklara rağmen yasakları aşarak bunu yapmalıdır. Mahallelerde kendi anadilini öğretecek kurumlar geliştirmelidir. Ailelerde evlerini birer anadilini geliştirdikleri eğitim okullarına dönüştürmelidir. Bu konuda üzerlerine düşeni yapmalılar, ben onları sorumlu tutarım. Bu anadil meselesinin önemini iyi anlamalılar. Bu işe ciddiyetle sarılmak lazım, yoksa çok kızacağım. 

 

EN HAYATİ KONU: ANADİL

 

Çocuklarımıza anadilimizi bile öğretemeyeceksek, bu sisteme teslim olacaksak, bütün bunların hiçbir anlamı olamaz. Bir daha söylüyorum, neden anlaşılmıyor? Bu konu bizim için en hayati bir konudur. Anadil ve kültürleri çocuklara büyürken onlara özümsetilmelidir. Kültürel soykırım, başka soykırımlara benzemez, en tehlikelisidir, fiziksel soykırımdan bile daha tehlikelidir ama anlamıyorsunuz, insanı çürütüyor, insanlığından çıkarıyor, onursuz bir kişilik ortaya çıkarıyor. Hatta kültürel soykırım insanı öyle bir hale getiriyor ki bunun farkına vardığın zaman bile artık bir şey yapamayacak durumdasınız. Bu kültürel soykırım boğazımızdan-boynumuzdan bir zincir, bir ip gibi bizi yakalamış, köleleştiriyor. Çocuklar boyunlarında bu zincirle büyüyorlar, ailelerde bunu kırmaya çalışmayarak, buna katkı sunuyorlar. Bunları söylerken Türkçeye, Türkçe öğrenime karşı olduğum anlaşılmasın. Biz Türkçeyi de öğreniyoruz, ona bir itirazımız yok. Hatta bakın burada Türkçe konuşuyorum. Ama bütün bunlar bu mücadeleyi bıraktığımız anlamına gelmez.”

 

HER EV OKUL HALİNE GETİRİLMELİ

 

Öcalan, 17 Eylül 2010 tarihli avukat görüşmesinde eğitim öğretim yılının açılışında okulların boykot edilmesine dair, şunları ifade etti: “Çocuklarımızın kendi anadilinde eğitim alamaması kültürel bir soykırımdır. Bunun bir hak değil de istismar olarak yorumlanması kültürel soykırım amacını gösteriyor. Anayasadaki bu düzenleme kültürel soykırıma hizmet amaçlı kullanılıyor! Burada çocuk istismarı yoktur, tersine en temel insani bir hakkın talep edilmesi söz konusudur. Çocuklarımız kendi dillerinden koparılıp kültürel soykırıma tabi tutulacaksa, çocuklarımızı devletin elinden çekip almalıyız, o zaman devletin elinden çekip alsınlar. Biz bu kültürel soykırıma izin vermeyeceğiz desinler. Gerekirse okulları tamamen boykot edip, kendi eğitimlerini kendileri sağlasınlar. Hatta evler, her ev birer okul haline getirilmeli, evlerde dil eğitimleri sağlanmalıdır. 

 

DÜNYA AYAĞA KALDIRILMALI

 

Anadilde eğitim konusunda Birleşmiş Milletler, AİHM ayağa kaldırılmalıdır. Başvurular ve davalar açılmalıdır. ‘Çocuklarımız kültürel soykırıma tabi tutuluyor, anadilde eğitimlerini göremiyorlar’ gerekçesiyle bu konularda BM'ye, AİHM'e binlerce başvuru yapılmalı, davalar açılmalıdır. Haklarını her düzeyde savunmalıdırlar. Türkiye'nin Kürt çocuklarına uyguladığı politikalar BM Çocuk Hakları Sözleşmelerine de aykırıdır. Bu sözleşmelerde buna ilişkin düzenlemeler var, kültürel soykırım tanımı var. Bu konuda bütün dünya ayağa kaldırılmalıdır.”

 

ANADİL VE KÜLTÜREL KİMLİK HAKKI

 

Anadil, devlet heyeti ile 2013 ile 2015 yılları arasında “çözüm” adı altında yürütülen süreçte de Öcalan’ın gündemindeydi. İmralı Heyeti ile 3 Ocak 2013’te yaptığı ilk görüşmede Öcalan, o dönem AKP’nin Anayasa Komisyonu tarafından önerilen anadil ve kültürel kimlik hakkının, bireysel temelde ele alındığı ve kolektif bir hak olarak kabul edilmemesini eleştirerek, “Ne bireyin haklarını devletin içinde eritme, ne de devlete karşı bütün kültürleri ayrı ayrı konumlandırma olmalı. Siyaset gerçek tanımına uygun yapılmayınca, ülke insanına kaybettiriyor. Bu durumda politikacı çözümsüzlüğü derinleştiren insan oluyor” dedi. 

 

ANADİL SORUNUNA ÇÖZÜM ÖNERİSİ

 

İmralı Heyeti ile 18 Mart 2013’te yaptığı görüşmede Anayasa’ya dair bölgeler ve kültürlere ilgili konularda referandum hakkının tanınması önerisinde bulunan Öcalan, “Şimdi birçok ülkede bölgeler bu şekilde referanduma giderek kendi geleceklerini belirliyorlar. Bunlar anayasada olmalı, bununla birlikte yerel yönetimler reformu da yapılmalı. Bu şekilde yerel meclislerin ekonomi, yerel güvenlik, eğitim, kültür, sağlık vb. konularda söz hakkı olmalı. İşte anadilde eğitim de bu şekilde çözülür. Anadilimizden asla vazgeçmeyeceğiz. Bu konular da böyle anlaşılsın” diye belirtti. 

 

DEVLETİN DEĞİL, TOPLUMUN GÖREVİ

 

Öcalan, 15 Eylül 2013 tarihli görüşmede ise şu önerilerde bulundu: “Şimdi ben yanlışları düzeltmek zorundayım. Hükümetten talep etmek yerine, kendin harekete geçip örgütleyeceksin. Anadil konusunda talep edeceğinize, anadilde eğitime başlayacaktınız. Dil Akademisi, ders kitapları, anaokulları kurulabilirdi. Devletten istemek hatadır. Bu devletin değil, toplumun görevidir. Sen anadiline sahip çıkıp çocuğuna öğretemiyorsan, devletten nasıl istersin? Şimdilik kitap, alfabe benzeri olur, önce ilkokul olur, sonra belki bütün okullarda yaparsın. Dil için Diyarbakır’da numune bazı okullar açarsınız. Devlet buna karışamaz, yasaklayamaz. Anayasada eşitlik ilkesi vardır. Bunlar talep konusu olamaz. Boykot vb. sorunları alevlendirir sadece, çözmez. Yapmayın demiyorum, karar almışsınız ama çözmez. Açacağınız okula polis saldırırsa, ölümüne savunursunuz.”

 

MA / Özgür Paksoy