Meclis’e 15 Ekim’de sunulan 2022 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanun Teklifi ve 2020 Yılı Kesin Hesap Bütçe Kanun Teklifi, AKP ve MHP oylarıyla tek kalem değiştirilmeden kabul edildi. Plan ve Bütçe Komisyonu’nda 26 Ekim’de başlayan görüşmeler, 32 günde milletvekilleri toplam 374 saat 23 dakika görüşme gerçekleştirdi. Bütçe görüşmelerinde kadın milletvekilleri toplam 12 saat 80 dakika söz aldı. Bunun partiler arasında dağılımında ise en fazla 352,5 dakikayla HDP’li kadın milletvekilleri oldu.

 

Komisyonda erimeye başlayan bütçe muhalefetin tüm revize edilme çağrıları karşılık bulmadı. Dolar 9,27 tahminiyle hazırlanan bütçe Meclis’te kabul edildiğinde dolar 17 TL seviyelerine ulaştı.

 

Görüşmeler başlamadan Hazine ve Maliye Bakanı Lütfi Elvan, bir gece Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle görevden “af” edildi ve yerine çift maaşlı Bakan Yardımcısı Nureddin Nebati atandı. Muhalefet ülkedeki ekonomik krizden, yolsuzluklardan ve İçişleri Bakanı Süleyman Soylu’nun mafya, uyuşturucu baronlarıyla olan ilişkilerine dikkati çekti. Kurdaki dalgalanma ve AKP’nin yeni ekonomi modelini dayandırdığı “faiz sebep, enflasyon sonuç” tartışmaları da son güne kadar sürdü.  

 

Kurdaki artışla birlikte, doğalgazdan benzine ve gıda ürünlerine yeni rotasyon değişikliğiyle birlikte zamlar geldi. AKP ise hem muhalefetin hem de toplumda yükselen taleplere kulak tıkasa da getirilen bütçe onaylandığı güne kadar eridi. Ancak muhalefetin tüm öneri ve eleştirilerini görmezden gelen iktidar tek kalem değişikliğine gitmeden bütçeyi Meclis’ten geçirdi.

 

CUMHURBAŞKANLIĞI HÜKÜMET SİSTEMİ

 

En çok tartışılan konulardan biri de Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nin ortadan kaldırdığı yasama, yargı ve yürütme erkinin bağımsızlığı oldu. Erkler arasında ayrımın ortadan kalktığı, henüz Meclis’e yasa teklifi getirilmeden AKP’li Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın asgari ücrette “damga ve gelir vergisini kaldırdık” sözleri oldu. Muhalefet tarafından bu sözler eleştirildi.

 

KÜRT’E VE KÜRTÇEYE TAHAMMÜL EDİLEMEDİ

 

Görüşmelerde en fazla gündeme gelen konulardan biri de Kürt sorunu, inkar ve asimilasyon politikalarının yansımalarıydı. HDP tarafından, Kürt kültürüne, diline yönelik uygulanan politikalar eleştirildi. Kürtçe konuşan milletvekillerinin mikrofonları kesildi, “Kürt-Türk kardeştir” sözlerini sarf eden AKP ve MHP’li milletvekillerinin Kürtçeye tahammülsüzlükleri nedeniyle de sık sık tansiyon yükseldi.

 

30 DAKİKA BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİNİ ANLATTI 

 

AKP İstanbul Milletvekili Nurettin Canikli, ilk gün 30 dakika boyunca İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin ihalelerini anlattı. İktidar partisinin açılış konuşmasında 30 dakika muhalefet partisi belediyesine ayırması ve eleştirmesi de tepkilere neden oldu. Gergin başlayan görüşmeler Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay’ın konuşmasında da sürdü. Muhalefeti hedef alan Oktay’a ise yanıt CHP Grup Başkanvekili Özgür Özel’den geldi. Özel, “Bu sistem Binali beye, İsmet beye, Numan Kurtulmuş’a siyaseti daraltırken; bir atanmışa yetkisini bir dolma kalemin mürekkebinden alan ve belki de bu akşam görevinden af edilecek bir atanmışa böylesine bir siyaset alanı açması sistemin başlıca sorunudur. Hadsiz atanmış FETÖ’nün Türkiye’ye gelmesinin tarifesi nedir?” diye sordu.

 

Oktay’ın muhalefetin iktidarın icraatlerinden rahatsız olduğu söylemlerine de HDP Grup Başkanvekili Saruhan Oluç, “IŞİD’lilerin bu ülke topraklarında cirit atmasından, ticaret yapmasından, iş kurmasından rahatsızlık duymamanızdan rahatsızlık duyuyoruz Sayın Oktay” sözleriyle yanıt verdi.

 

‘HDP KAPATILSIN’ TARTIŞMASI

 

MHP Grup Başkanvekili Erkan Akçay, “HDP kapatılsın” sözlerini sarf etti. HDP Grup Başkanvekili Meral Danış Beştaş’ın “Katil ve çete liderlerine kendini siper eden bir parti bizim hakkımızda konuşamaz” yanıtı gündem oldu.

 

YENİ REJİMİ ŞAPKALARLA ANLATTI

 

Bütçede muhalefet milletvekilleri, kürsüye getirdikleri portakal, çay, yağ, mercimek gibi ürünlerle ekonomik krizi anlattı. CHP İstanbul Milletvekili Mahmut Tanal, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ni kürsüden çantasından çıkardığı 3 farklı şapkayla anlattı.

 

BAKANLAR SORULARI YANITSIZ BIRAKTI

 

Meclis’e gelen bakanların sorulan sorulara yanıt vermezken, muhalefeti itham etti. Hesap vermesi gereken bakanlar ise soruları yanıtlayamayarak, “yalancı”, “sahtekar”, “terör” sözleriyle Genel Kurul’da gerginlik çıkarmayı esas aldı. Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay’ın açtığı yoldan İçişleri Bakanı Süleyman Soylu, Gençlik ve Spor Bakanı Muharrem Kasapoğlu, Çevre, Şehircilik ve İklim Bakanı Murat Kurum da ilerledi.

 

HDP tarafından savunma ve güvenlik harcamaları eleştiri konusu oldu. CHP, HDP, İYİ Parti artan yolsuzlukları, Kamu- Özel İşbirliği ile şirketlere verilen garantili ödemeleri, bakanlıklardaki yolsuzluklara dikkat çekti.

 

SOYLU KAVGA İLE BAŞLADI

 

En gergin görüşmeler ise İçişleri Bakanı Süleyman Soylu’nun bakanlık bütçesinin görüşmeleri sırasında oldu. Soylu, Genel Kurul başlar başlamaz önce CHP’yi sonra HDP’yi hedef aldı. CHP Bursa Milletvekili Erkan Aydın, Soylu’nun Sezgin Baran Korkmaz’ın uçağına binmesiyle ilgili eleştirilerde bulundu. Bu sırada Bakan Soylu, Aydın'a bulunduğu yerden “Sahtekarsın” diye bağırdı. Meclis’te kavga çıktı. Soylu, tartışmalar sırasında HDP ve CHP’yi “akşamı bekleyin” sözleriyle tehdit etti. Soylu’nun konuşması sırasında HDP dövizlerle Soylu’yu protesto etti. Soylu’nun suçlularla çekilen fotoğrafları ve kayyımdan hediye alınması, Sezgin Baran Korkmaz’ın uçağına binerken ki fotoğrafları yer aldı. Bunun yanı sıra “Suçişleri Bakanı”, “Mafya iltisaklı Bakan”, “Pudra Şekeri Bakanı” dövizleri açıldı.

 

İFTİRA ATTI, YANIT VEREMEDİ

 

Soylu, konuşması sırasında HDP Şırnak Milletvekili Hüseyin Kaçmaz’ın evinden Cizre’de öldürülen Tahir Güven’in katilinin yakalandığını söyledi. Kaçmaz’ı suçladı. Suçlaması uzun sürmedi. Kürsüden yanıt veren Kaçmaz, ikametgah adresi ve gözaltına alınanların Silopi kent merkezinden alındığını söylemesine ise Soylu yanıt veremedi. Muhalefeti HDP üzerinden hedef olarak, kendine sorulan soruları bertaraf etmek isteyen Soylu’ya yanıt da gecikmedi. İYİ Parti Grup Başkanvekili Müsavat Dervişoğlu, “Ben her siz Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne teşrif ettiğinizde HDP ile ilgili kelam sarf etmek mecburiyetinde değilim, kusura bakmayın” sözleriyle yanıt verdi. Soylu’nun hedef göstermelerine yanıt veren HDP Grup Başkanvekili Meral Danış Beştaş, “Onurumuzun zekatı ona birkaç ömür yeter” dedi.

 

İftirası tutmayan Soylu, gece saatlerinde bir kez daha muhalefeti hedef aldı. Tartışma çıkınca Soylu, CHP Grup Başkanvekili Özgür Özel’in üzerine yürüdü. Olaya müdahale etmeye çalışan CHP'li ve AKP’li vekiller arasında yumruklaşmalara varan itiş kakış yaşandı. Bakan Soylu’nun iftiralarını bir sonraki gün 9 Aralık’ta AKP Grup Başkanvekili Bülent Turan da savunamadı, “hukukun konusu” demekle yetindi.

 

HAKİKATLERİ SÖYLEMEKTEN VAZGEÇMEDİ

 

Meclis’te Kürtçe konuşan HDP Urfa Milletvekili Ayşe Sürücü’nün mikrofonu kapatıldı. Sürücü tepki göstererek, “Biz Kürdüz, anadilimiz Kürtçedir. Acımız da halayımız da, yaşantımız da Kürtçedir. Bu yasakçı politikalardan vazgeçin” sözleriyle karşılık verdi. HDP Urfa Milletvekili Nusrettin Maçin’in “Kürdistan’a Özgürlük” sözlerini sarf etmesi tartışmaya neden oldu. Maçin’e Genel Kurul'a 3 bileşim katılmama cezası verildi.

 

GEZER’E DAİR TÜM SORULARI YANITSIZ BIRAKILDI

 

Adalet Bakanlığı bütçesinin görüşüldüğü 11 Aralık’ta Kandıra Cezaevi’nde tecavüze ve sistematik işkenceye uğrayan Garibe Gezer’in yaşamını yitirmesi damgasını vurdu. HDP milletvekilleri hasta tutuklu Aysel Tuğluk ve Garibe Gezer’in fotoğraflarıyla Bakan Abdulhamit Gül’ü protesto etti. HDP, “Cezaevinde olan her ölümden iktidar sorumludur” dedi. HDP, cezaevlerinde yaşanan hak ihlallerine, İmralı’da uygulanan tecride, AİHM kararlarının uygulanmamasına dair çokça soru sordu ancak yanıt alamadı. Bakan Gül tüm gün Gezer sorularına kulaklarını tıkadı, yanıtlamadı.

 

CHP milletvekilleri de Aysel Tuğluk, Emine Şenyaşar ve cezaevlerindeki ihlallere dikkat çekerek, “Zulmün temelindesiniz” dedi.

 

‘SİZ ÊZIDÎLERİ ÖLDÜRÜYORSUNUZ’

 

Dışişleri Bakanlığı bütçesinde de Avrupa Birliği, Avrupa Konseyi ile dış politikada izlenenler politikalar eleştirildi. HDP, Şengal’e yönelik SİHA saldırılarını sordu, Bakan Mevlüt Çavuşoğlu ise “terör” söylemlerine sığındı. Bakan’ın sözlerine de HDP Dış İlişkiler Eş Sözcüsü Feleknas Uca, “Bu Genel Kurul’da Yezidileri sevdiğinizi itiraf ettiniz. Ama Êzidîleri bombalıyorsunuz. Bu net bir açıklamaydı. Siz Êzidîleri öldürüyorsunuz” ifadeleriyle karşılık verdi.

 

ANADİL DE SAĞLIK HAKKI TALEBİ

 

HDP Diyarbakır Milletvekili İmam Taşçıer’in anadil de sağlık hakkına dair “ ‘kolunca min te şe, laşe min de ba heye’. Bunlar dildir, dil” sözleriyle dikkat çekmesi MHP’yi rahatsız etti. MHP’li Erkan Akçay, Kürtçe’ye tahammülsüzlüğünü “Ya, her gün bu zırvaları dinlemek zorunda mıyız ya” sözleriyle dile getirdi.

 

 MEB GÖRÜŞÜLÜRKEN 100 ÖĞRENCİ GÖZALTINA ALINDI

 

Milli Eğitim Bakanlığı görüşmeleri sırasında “barınamıyoruz” diyerek, Ankara’da açıklama yapmak isteyen öğrencilerin gözaltına alındı. Muhalefet hükümeti sert sözlerle eleştirdi.

 

Kürtçe’ye tahammülsüzlüğü HDP Antalya Milletvekili Kemal Bülbül, “Benim dilim Kürtçe dilim ‘X’, Alevi olarak kapıma ‘X’ konuluyor, HDP’li olarak politika yapmam yasak ‘X’, üç bilinmeyenli denklem” diyerek, özetledi.

 

AKP’li Ulaştırma Bakanı Adil Karaismailoğlu, yolları, köprüleri gösterdi muhalefeti eleştirdi ancak kürsüde getirdiği dövizleri unuttu. Karaismailoğlu’nun Hasankeyf’e dair sözleri de tartışmalara neden oldu. HDP’li Serpil Kemalbay, “Tarih katili” sözleriyle tepkisini dile getirdi. CHP Milletvekili Nurhayat Kayışoğlu, adaletsiz bütçeyi kürsüden Bertolt Brecht'in "Tahterevalli"siyle anlattı.

 

HDP’li Erdal Aydemir, boş tencere ile ekonomik krize dikkat çekerek,  “Bu tencere AKP döneminde gördüğü zulmü hiçbir dönem görmedi. Bu tencerenin sahipleri sandık geldiğinde helvanızı yapıp, dağıtacaklar” dedi.

 

‘ÇETE TARTIŞMASI’

 

Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay’ın sunumunda milletvekiline “çete üyesi” demesi Meclis’te tansiyonu yükseltti. HDP Grup Başkanvekili Meral Danış Beştaş, “Milletvekiline ‘Çete üyesi’ diyemezsiniz” dedi. CHP’li Burcu Köksal da “Çete size aittir, çete size aittir! YİMPAŞ'tan bahset, TURK Telekom'dan bahset! ” sözleriyle karşılık verdi.

 

AKP ve yürütmenin demokrasiyle övündüğü Genel Kurul görüşmeleri sırasında 3 hasta tutuklu yaşamını yitirdi.

 

ROBOSKİ’Yİ AKLAMAYA ÇALIŞTI

 

AKP Grup Başkanvekili Mustafa Elitaş, Roboski Katliamı’nda Fehman Huseyin’i işaret ederek, TSK’yı aklaması tartışmalara neden oldu. HDP Grup Başkanvekili Saruhan Oluç, “İnsanlık dışı olan sizin oradaki katliamı aklamanızdır” dedi.

 

OKTAY KÜRSÜDEN İNDİRİLDİ

 

Son gün ise TİP Milletvekilleri söz haklarını alabilmek için Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay’ı protesto etti. Kürsüye çıkan TİP Genel Başkanı Erkan Baş, “Lale Devri nasıl bittiyse sülale devri de bitecek” dedi.

 

Geçen halk kuru ekmeğe muhtaç söylemlerinin yerini ise bütçeye alım gücü düşen halkın “yarım simit” almaları damgasını vurdu.

 

MA / Berivan Altan