Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi (AK BK) bugün Strasbourg’da toplanıyor. 2 Aralık’a kadar sürecek toplantıda, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin (AİHM) İmralı F Tipi Yüksek Güvenlikli Kapalı Cezaevi’nde tutulan PKK Lideri Abdullah Öcalan ile tutuklular Hayati Kaytan, Emin Gurban ve Civan Boltan hakkında verdiği ihlal kararları görüşülecek. Edirne Cezaevi’nde tutulan Halkların Demokratik Partisi’nin (HDP) eski Eş Genel Başkanı Selahattin Demirtaş ile tutuklu iş insanı Osman Kavala hakkında verilen ihlal kararlarının da toplantıda ele alınması bekleniyor. 

 

YAPTIRIMLAR

 

AİHM’in Öcalan hakkında verilen ağırlaştırılmış müebbet kararının Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin (AİHS) işkence ve kötü muameleyi yasaklayan 3’üncü maddesine aykırı olduğuna dair kararının uygulanmadığının toplantıda tespiti halinde Türkiye’ye karşı kimi yaptırımlar gündeme gelebilir. Türkiye’nin AK BK’yle ilişkileri ve üyeliği de tartışma konusu olabilir. 

 

İHLAL KARARI SÜRECİ

 

AİHM, 15 Ağustos 1999 tarihinden bu yana İmralı F Tipi Yüksek Güvenlikli Kapalı Cezaevi’nde tutulan PKK Lideri Abdullah Öcalan hakkında verilen ağırlaştırılmış müebbet kararının AİHS’nin işkence ve kötü muameleyi yasaklayan 3’üncü maddesine aykırı olduğuna karar verdi. 18 Mart 2014’te verilen bu karardan sonra tutuklular Hayati Kaytan, Emin Gurban ve Civan Boltan için de aynı konuda ihlal kararı verildi. Öcalan ve diğer tutuklular için verilen ihlal kararının üzerinden 7 yıl geçmesine rağmen herhangi bir adımın atılmaması hukuk ve insan hakları örgütlerini harekete geçirdi. 

 

Özgürlük için Hukukçular Derneği (ÖHD), Toplum ve Hukuk Araştırmaları Vakfı (TOHAV), İnsan Hakları Derneği (İHD) ve Türkiye İnsan Hakları Vakfı (TİHV), AİHM’in verdiği kararları denetleyen ve uygulayan AK BK’ye 26 Temmuz'da başvuruda bulundu. Komite, bunun üzerine konuyu ilk kez gündemine alarak, kararı 30 Kasım-2 Aralık arasında yapacağı toplantıda görüşme kararı aldı. 

 

TÜRKİYE’DEN İKİ AYRI BİLDİRİM

 

Türkiye, Komite'nin konuyu gündeme alması üzerine iki ayrı bildirimde bulundu. İnsan hakları ve hukuk örgütlerinin başvurusuna 7 Eylül’de ilk cevabı veren Türkiye, 2009’dan bu yana İmralı’da ihlal olmadığını ileri sürdü. Türkiye, Öcalan ve diğer tutukluların tahliye imkanını gündeme getiren “umut hakkı” ve “ağırlaştırılmış müebbet cezası hakkında yasada değişiklik” yapılmasına ilişkin başvuruda yer alan tespit ve önerileri ise görmezden geldi. Türkiye’nin, sadece Avrupa İşkencenin Önlenmesi Komitesi’nin (CPT) daha önceki yıllarda İmralı’nın fiziki koşullarını dair hazırladığı raporu ele alması dikkati çekti. 2009'dan bu yana Öcalan ile diğer tutukluların aile ve avukatlarıyla görüşmelerinin çeşitli gerekçelerle engellenmesine de bildirimlerde yer verilmedi.  

 

ÖZEL HUKUK  

 

Türkiye, 7 Ekim’de Komite'ye “Eylem Planı” başlığıyla sunduğu ikinci bildirimde ise Öcalan ve diğer tutukluların "koşullu salıverilme" hakkının olmadığını belirterek, İmralı'da "özel hukuk" uygulamasını kabul etti.  Bildiriminde, AİHM'in "Öcalan 2" kararına işaret ederek, 17 Kasım 2009 tarihinden sonra İmralı'da "insanlık dışı muamele teşkil edecek" bir durumun olmadığını ileri sürdü. 2009'dan bu yana Öcalan ile diğer tutukluların aile ve avukatlarıyla görüşmelerinin çeşitli gerekçelerle engellenmesini ise görmezden geldi. Bildirimde, yine AİHM kararına işaret edilerek, 17 Kasım 2009’dan sonraki dönemde İmralı'da yapılan "iyileştirmelerin" takdir edildiğini ve 2009 tarihinden önceki ihlalin giderildiği savunması yapıldı. Ancak İmralı’daki tutukluluk koşulları ile ilgili olarak 2011 yılında PKK Lideri Öcalan adına AİHM'e yapılan başvuru görmezden gelindi.

 

MA / Ferhat Çelik