ABD’nin Afganistan’dan çekilmesinin ardından Taliban’ın çok kısa bir sürede kentleri tek tek düşürüp yönetimi ele geçirmesi ve Cumhurbaşkanı Eşref Gani başta olmak üzere yöneticilerin ülkeden kaçışı ulus devlet çözümsüzlüğünü bir kez daha tartışmaya açtı. Argümanlar farklı olsa da zihniyet olarak ulus devlet formundan beslenen iktidar ve muhalif yapılar, sorunları çözmek bir yana daha da derinleştirirken, gelenin gideni arattığı ve bu döngünün durmadan tekrarlandığı bir sistem içinde toplumlar nefes alamaz hale geldi. Bu kısır döngüye karşı İmralı F Tipi Yüksek Güvenlikli Cezaevi’nde 22 yıldır ağır tecrit koşullarına rağmen fikirleriyle Ortadoğu ve dünya halklarına çıkış yolu gösteren PKK Lideri Abdullah Öcalan’ın “demokratik, ekolojik ve kadın özgürlükçü toplum” olarak formüle ettiği demokratik modernite paradigması halklara umut ışığı oldu.

 

Öcalan’ın cezaevinde kaleme alıp, 2011 yılında basılan “Demokratik Toplum Manifestosu” adlı serinin 5’inci cildi olan “Kürt Sorunu ve Demokratik Ulus Çözümü” kitabında, Kürt sorunu başta olmak üzere bölgedeki sorunlara çözümler geliştirdi. Öcalan, kitabın “Irak, Afganistan ve Pakistan’da Ulus Devletin Çözülüşü ve Kapitalist Modernitenin Yapısal Çıkmazı” alt başlığında, bugün yaşanan güncel kriz ve bunalımları öngörerek, çıkış yolları için önemli perspektifler sundu.

 

ÜÇÜNCÜ DÜNYA SAVAŞI

 

Öcalan, 11 Eylül 2001’de New York’taki İkiz Kulelere düzenlenen komplo olasılığı yüksek saldırının kapitalist sistemin Üçüncü Dünya Savaşı’nı başlatma girişimi olduğunu kaydederek, “NATO tarafından, dolayısıyla dünya hegemonik sistemince Sovyet Rusya’nın 1990’lardaki çözülüşünden sonra çoktan yeni düşman olarak ilan edilen radikal İslâm aslında ideolojik maske olarak kullanılmaktaydı. Özünde ise amaç, Birinci Dünya Savaşı’ndan sonra Ortadoğu’daki Müslüman kültürlü ülkelerde yarım kalan kapitalist hegemonyanın tam tesisini sağlamaktı. Özellikle asi, eşkıya devletler denilen İran, Irak, Suriye, Libya vb. devletleri sisteme düzgün biçimde entegre etmek, genelde de ABD’nin dünya hegemonyasını pekiştirmekti. ABD hegemonyasında girişilen ‘Üçüncü Dünya Savaşı’ ile Sovyet sisteminin çöküşü sonrasında doğan hegemonik boşluk doldurulacaktı. Ayrıca muhtemel yeni rakip olan Çin’in yükselişinin de önüne geçilecekti” şeklinde değerlendirdi. 

 

TALİBAN PARAVANDI

 

Öcalan, devamla ABD’nin Afganistan’a yaptığı müdahaleye ilişkin ifadeleri kullandı: “Afganistan’a yönelik ilk hamlenin amacı Orta Asya’da doğan hegemonik boşluğu Rusya ve Çin’in doldurmaması için acil davranıp inisiyatif almaktı. El Kaide ve Taliban bu amaçla kullanılan paravan araçlardı. İstense yirmi dört saat içinde sonları getirilebilirdi. Fakat savaşın meşruiyeti için varlıklarının gündemi sürekli işgal etmesi gerekirdi. Yapılan hazırlıklar doğrultusunda savaşın ilk hamlesi başarıyla geçti.” 

 

IRAK HAMLESİ VE SİYASİ AÇMAZ

 

Irak hamlesinin de teknolojik üstünlükle Saddam rejiminin hızla düşürülerek amacına ulaştığını belirten Öcalan, değerlendirmesini şöyle sürdürdü: “Ama asıl zorluk siyasi alanda baş gösterdi. Irak gibi asi bir rejim (Sistemin isyan eden valiliği de denilebilir) devrildikten sonra, uygarlıklar tarihi boyunca biriktirilen tüm kötülükler Pandora’nın Kutusu açılmışçasına bir bir dökülmeye başladı. Irak herhangi bir ülke değildi. Merkezî uygarlık sisteminin ilk kurulduğu bölge olup, binlerce yıl ona beşiklik etmişti. Tüm etnisite, din ve mezheplerin biriktiği bölgeydi. Siyasi olarak ya katı despotik bir rejimi ya da en radikalinden demokratik bir sistemi gerektirirdi. Batılı liberal siyasal rejimlerin uygulanma şansı yoktu. Ayrıca Batılı sosyolojiyle çözümlenecek bir alan da değildi. Özcesi, Batılı ideolojik ve siyasal paradigmalarla kolayca üstesinden gelinecek bir kültür de değildi. Ortaya çıkan durum, Birinci Dünya Savaşı sonrasında İngiltere’nin karşısına çıkan durumla benzerlik arz ediyordu. Askeri olarak elde edilen zafer siyasi alanda aynı rolü oynayamıyordu. Bilakis geleneksel despotik rejimlerin devrilmesiyle asıl toplumsal sorunlar ortaya dökülmüş ve kapitalist modernitenin baş edebileceği sorunlar olmaktan çıkmıştı.”

 

BATI MODERNİTESİ VE ULUS DEVLET

 

Çözümsüzlük ve kriz döngüsünün Sümerlerden beri tekrar ettiğini vurgulayan Öcalan, şu tespitlerde bulundu: “Çözüm amacıyla atılan her adım sorunları daha da büyütüyordu. En çok Irak bölgesindeki kültürler ulus devlet uygulamalarının ne denli çözümsüzlük ve sorun büyütme kaynaklı olduğunu ortaya koymaktaydı. Batı modernitesinin elinde ulus devletten başka bir araç da yoktu. Onun yıkılmasından sonra yaşanacak olan tipik bir kaos ve anarşik durumdu. Afganistan’daki durum da Irak’takinden farksızdı. Orada da ulus devlet sonrasında ikame edilecek elde hazır bir araç yoktu. Aslında tüm bölgede ulus-devlet kabuğu kırıldıktan sonra ortaya çıkan durum birbirine benziyordu. Ulus devlet cilası sadece yüzeyde bir modernite algısına yol açmıştı. Bu cila kazındığında ortaya çıkan gerçeklik, binlerce yıldır biriken kültürel sorunlar oluyordu. Geleneksel despotik rejimler sadece kültürleri baskıyla sindirmişlerdi. Bu kültürleri yok etmeleri mümkün değildi. Modernite cilası çok yüzeyseldi. En ufak bir kıpırdanışta dökülecek ve gerçek tablo ortaya çıkacaktı. ABD hegemonyası Dimyat’a pirince giderken evdeki bulgurdan oluyordu. Modernite hegemonlarının çıkmazı tamı tamına bu nitelikteydi.” 

 

MONARŞİK REJİMLEİRİN AKİBETİ

 

Abdullah Öcalan, Irak’ta Saddam Hüseyin’in idamıyla içine girilen süreci Ortadoğu ulus devletçiliği açısından Fransız Devrimi’nde 16. Louis’nin idamıyla monarşik rejimlerin sona ermesine benzeterek, “Nasıl 16. Louis’nin idamıyla monarşik rejimler bir daha kendilerine gelemeyip tükeniş çağına girdilerse, Saddam Hüseyin’in idamıyla da ulus devletlerin faşist rejimleri bir daha kendilerine gelemeyecek ve tükeniş çağına gireceklerdi. Hegemonik sistem tüm gücünü kullanmasına rağmen 1815-1830 döneminde Avrupa’da monarşik rejimlerin restorasyonlarının tutmaması gibi, Irak’ta ve Afganistan’daki ulus devleti yeniden restore etme çalışmaları da tutmamaktadır” ifadelerini kullandı. 

 

ULUS DEVLETİN ÇÖZÜLÜŞÜ 

 

Öcalan, ulus devletin çözülüşünün yalnızca Irak ve Afganistan’da yaşanmadığına dikkat çekerek, “Ulus devletin çözülüşünü yaşayan sadece Irak ve Afganistan değildir. Çin sınırında bulunan Kırgızistan’daki ulus devletten Atlas Okyanusu kıyısındaki Fas’a, Yemen ve Sudan’daki ulus devletten Bosna-Hersek ve Güney Kafkasya’daki (Kuzeydekiler de benzerdir) ulus devletlere kadar bütün ulus devletlerde benzer krizler yaşanmaktadır. Pakistan’ın daha şimdiden Afganistan’dan farkı kalmamıştır. Lübnan, Yemen ve Sudan sürekli kaynamaktadır. Mısır en ufak bir demokratik yumuşamada rejimin çöküşüyle karşı karşıya gelmiştir. Cezayir henüz iç savaştan tümüyle çıkmış değildir. Kendini istikrar adası ilan eden Türkiye ancak Gladio’nun özel harekâtlarıyla ayakta tutulmaktadır. Sorun yaşamayan tek bir Ortadoğu ülkesi yok gibidir” diye belitti. 

 

KENDİ YARTTIKLARI AJANLAR

 

ABD ve müttefiklerinin tüm askerlerini yığsalar da krizleri çözmekten uzak olduklarının altını çizen Öcalan, değerlendirmesini şöyle sürdürdü: “Kaldı ki sorunlar askeri olarak çözümlenecek sorunlar değildir. İslâmî teröristler diye ilan ettikleri kendilerinin yarattığı ajanlardır. Karşılarında askeri olarak savaşacak bir güç yoktur. Belki bir İran vardır. İran vurulsa bile katbekat daha fazla sorunlu güç ortaya çıkacaktır. Ortadoğu bunalımına ilişkin tüm göstergeler ulus devletlerin restorasyonlarla çıkış bulmasının zayıf bir olasılık olduğunu göstermektedir. Aslında 1990’lar sonrasında ABD hegemonyasının yapmak istediği, 1815-1830’daki monarşik rejimlerin restorasyonuna benzeyen bir ulus devlet restorasyonuydu. Fakat monarşik rejimlerin restorasyonu nasıl tutmadıysa, ulus devlet restorasyonları da özellikle Ortadoğu’da tutmamaktadır.”

 

AVRUPA BİRLİĞİ VE ULUS DEVLET KRİZİ

 

Avrupa Birliği ülkelerinin son yaşadığı ve giderek derinleşen krizin de bir ulus devlet krizi olduğunu kaydeden Öcalan, tespitlerine şöyle devam etti: “AB eğer krizi aşmak istiyorsa, ulus-devlette radikal dönüşümler gerçekleştirmek durumundadır. Ulus-devletler mevcut egemenlik durumlarını korudukça kriz daha da derinleşecektir. Hâlbuki Avrupa Birliği altmış yıldır ulus-devlet egemenliğini sınırlandırarak kendini geliştirmeye çalışıyordu. Bu çabalar bile yetmediğine göre, ulus-devlet krizinin küreselliği açıkça ortaya çıkmaktadır. Sorun artık ulus-devletlerin, dolayısıyla kapitalist modernitenin yapısal kriz yaşayıp yaşamaması değildir; krizden sonra neyin nasıl yaşanacağına ilişkindir. Bunalım, kaos neyle ve nasıl aşılacaktır? Eğer durumu Roma veya Osmanlı İmparatorluğu’nun çöküşleri sonrasına benzetirsek, ulus-devletlerin yerine nelerin, ne tip rejimler, siyasi oluşumlar ve ortak toplumsal yaşam biçimlerinin gelişeceğini tartışmak ve çözüm bulmak gerekecektir.”

 

AFGANİSTAN-PAKİSTAN HATTI

 

Öcalan, kitabın son bölümünde ise “Ortadoğu Bunalımında Demokratik Modernite Çözümü” başlığı altında Afganistan ve Pakistan hattında yaşanan sorunlara ilişkin şu değerlendirmelerde bulundu: “… Ulus devletçilik çıkmazının en büyük felaketlerinden birisi günümüzde Afganistan-Pakistan hattında yaşanmaktadır. Ayrıca bununla bağlantılı olarak yaşanan Keşmir sorunu da tamamen ulus devletçilikten kaynaklanmaktadır. Pakistan-Hindistan, Pakistan-Bangladeş sorunları aynı milliyetçi zihinlerin sonucu olarak yaşanmıştır, halen yaşanmaktadır. Doğası gereği, ulus devlet çözümleri ve barışları, çözümsüzlük ve savaş doğurur. Bu somut örnekler de bu gerçeği oldukça açıklayıcı niteliktedir. Afganistan’a ulus devletçiliğin hem cumhuriyetçi, hem kralcı, hem de reel sosyalist modelleri uygulanmak istendi. Sonuç çığırından çıkmış, hiçbir ilkesi olmayan bir kör şiddet ortamında, çözülmüş ve kendini sürdürme yeteneğini kaybetmiş bir Afganistan toplumudur.”

 

DEMOKRATİK ULUS ÇÖZÜMÜ

 

Öcalan, sorunların kökenine ilişkin kapsamlı değerlendirmelerin ardın çözüm yollarına ilişkin şu önerilerde bulundu: “Demokratik ulus kuram ve kavramları dışında bu toplumları yeniden toparlayıp daha özgür ve demokratik bir yaşama kavuşturacak başka bir zihniyet ve irade düşünülemez. Toplumsal sorunlar zihnen çözümlenmedikçe, yapısal olarak da çözüme kavuşamazlar. Demokratik ulus zihniyeti Orta Asya’dan Hindistan’a kadar çok büyük bir çeşitlilik gösteren kültürler ve halklar için en uygun bütünleştirici çerçeveyi oluşturmaktadır. Kaldı ki, bu mekânlardaki kültürler ve halklar tarih boyunca konfederal türden ortak siyasi çatılar, imparatorluklar altında yaşayarak, ideal olmasa da varlıklarını ve özgünlüklerini koruyabilmişlerdir. İster dincilik ister laik milliyetçilik tarzında olsun, ulus devletçilik zihniyeti devam ettikçe, bu toplumların daha da çözülmeleri ve çatışmaları kaçınılmazdır. Çokça bağlı olduklarını iddia ettikleri İslâmiyet’i de bir terör ideolojisi olarak sunarak, bu geleneği de oldukça olumsuzlamaktadırlar. İran için olduğu gibi bu geniş coğrafyalar için de önce bölgesel, onunla iç içe olacak şekilde demokratik ulusal birlikleri Ortadoğu çapında geliştirmek gerekir. Özellikle Pakistan türü ulus-devletlerin daha şimdiden yaşadığı yoğun çözülüşün en uygun alternatifi Ortadoğu çapında geliştirilecek bir Demokratik Ulusal Birlik projesidir… Aynı açıklıkla belirttiğimiz gibi, demokratik modernitenin demokratik ulus zihniyeti ve demokratik özerklik yapılanması bu kaotik durumdan çıkışın en uygun eşitlikçi, özgürlükçü ve demokratik modelidir, yeni paradigmasıdır. Herkese, her topluma kalıcı barışın ve güvenliğin yolunu gösteren bir modeldir.”