ANKARA - Kadınların sözü, eylemi, deneyimi ve taleplerinin yer almadığı bir bütçenin “kadın bütçesi” olamayacağına dikkati çeken HDP Milletvekili Züleyha Gülüm, Meclis’e sözünün taşınmasını isteyen tüm kadınların kendilerine ulaşması çağrısında bulundu. 

 

Meclis Plan ve Bütçe Komisyonu’nda görüşülen 2021 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Teklifi, çalışma ve sosyal hayatta kadının yer almadığı bir teklif olarak eleştiriliyor. Pandemi sürecinde, toplumsal cinsiyet eşitsizliği kendisini daha fazla hissettirirken, 11. Kalkınma Planı’nda alınan karar doğrultusunda çıkarılan “toplumsal cinsiyet eşitliğine duyarlı bütçeleme” kavramı, görüşmelerde söz konusu olmuyor.

 

Halkların Demokratik Partisi (HDP) İstanbul Milletvekili Züleyha Gülüm ile partisinin “Toplumsal Cinsiyete Duyarlı Bütçe” çalıştayını ve bütçe görüşmelerini konuştuk.

 

Bütçe oluşturulmadan önce kadınların, kadın örgütlerinin görüşünün alınabileceği bir sürecin olması gerektiğini belirten Gülüm, “Şimdi komisyon görüşmeleri aşamasında ama bu aşamada da yine kadınların katılabileceği hiçbir mekanizma oluşturulmadı. Bir tür aslında kapalı kapılar ardında yürütülen bir süreç var” dedi.

 

KADINLARIN KATILIMI 

 

Gülüm, “En iyi bütçeyi bile yapsanız, eğer kadınlar kendi sözlerini, deneyimlerini ve hayat koşullarının getirdiği talepleriyle orada yoksa bütçenin nasıl kullanıldığı, harcandığına dair halkın ve kadınların denetleme mekanizmalarını kurmazsanız. Bu bütçe halkın ve kadınların bütçesi olmaz” diye belirtti.

 

Bütçenin çok şeffaf bir şekilde yazılmadığını da vurgulayan Gülüm, “Dolayısıyla kadınların bütçeye katılımı, kadın kurumlarının kendi içlerinde tartışabileceği mekanizmaların da önünün kesilmeye çalışıldığı bir süreci yaşıyoruz. Bu haliyle kadın katılımına kapalı, bir tür ‘ben yaptım oldu’ bütçesiyle karşı karşıyayız” diye konuştu.

 

HDP KADIN MECLİSİ ÇALIŞTAYI

 

HDP Kadın Meclisi olarak düzenledikleri “Toplumsal Cinsiyete Duyarlı Bütçe” çalıştayına dair Gülüm, şunları anlattı: “Daha geniş çerçeveden katılımın olduğu belki ön hazırlık süreçlerinin çok daha yoğunlaştığı bütçe kadın çalıştaylarını yapmak gibi bir görevimiz olduğunu ortaya koyduk. Bütçe yasalaştıktan sonra da kontrol etme, verilen sözlerin yerine getirip getirilmediğini denetleme gibi birtakım çalışmaların daha devam etmesi gerektiği noktasında ortaklaşmamız oldu. Genel olarak önemli bir çalışma oldu ve buradan bütçeye dair arkadaşlarımızın görüşünü aldık. Bu görüşleri Meclis’e taşımak üzere biz de görev almış olduk.”

 

‘KADINLARI GÖREN BİR BÜTÇE DEĞİL’

 

Çalıştayda ortaklaştıkları noktalardan birinin de bütçeyi savaşa ve güvenliğe ayrılan bir bütçe olarak değerlendirdiklerini dile getiren Gülüm, şöyle devam etti: “Çünkü gerçekten halk ve kadınlar için çalışan bir iktidar olmadığını, kendi iktidarlarını korumaları adına savaşı reel politikaları olarak görüyor ve bütçedeki büyük dilimleri de maalesef geçen yıllarda olduğu gibi buna ayırıyorlar. Yine tespit ettiğimiz noktalardan bir tanesi, bütçenin toplumsal cinsiyet perspektifiyle, kadınların kadın olmaktan kaynaklı yaşadığı sorunları gören bir yerden bakan bir bütçe yapımının olmadığını gözlüyoruz.” 

 

TÜM BAKANLIKLAR KADINI İLGİLENDİRİYOR

 

Tüm bakanlıkların bütçesinin kadınları ilgilendirdiğini dile getiren Gülüm, “Dolayısıyla bütçe oluşturulurken her bir bakanlık, kadın erkek eşitsizliğinden kaynaklı açığa çıkan ayrımcılıkların, farklılıkların nasıl giderilebileceğine, erkek egemenliğini aşan, erkek egemenliğiyle mücadele kararında olan bir perspektiften yaklaşması gerekiyor. Ama bütçede böyle bütünlüklü bir çerçevenin olmadığı çok net olarak da görülüyor” dedi.

 

YARI ZAMANLI ÇALIŞMA DAYATMASI 

 

Sosyal hak kavramından uzaklaşılan, sosyal yardım politikasıyla yürüyen bir bütçeleme olduğunu belirten Gülüm, şunları ifade etti: “Sosyal yardım meselesi en çok kadınları etkiliyor. Kadınlara bütün bu ev işlerini, bakım işlerini yapmaya mahkum eden, dolayısıyla kadının ekonomik özgürlüğünü ve diğer tüm özgürlüklerini de ev dışına taşımasının önüne geçen bir mekanizma üretilmeye devam ediliyor. Bu bütçede bunun bütçesi.” 

 

Kadın istihdamının önemini hatırlatan Gülüm, şunları dile getirdi: “Özellikle pandemiyle birlikte kadınlara erkek egemenlikten dolayı yüklenen ev içi ve bakım emeği çok fazla arttırdı. Bunun yanında kayıtsız çalışan kadınlar açısından da ciddi bir işsizlik durumu var. Kadın yoksullaşması çok ciddi artmış durumda ama buna dair bütçede bir şey göremiyoruz. Yine kadınlara yarı zamanlı düşük ücretle çalıştırma hayatının dayatıldığı bir bütçe ile karşı karşıyayız.” 

 

KADINLARIN SİYASETE KATILIMI

 

Kadınların siyasete katılımına dair bir bakışın bütçede yer almadığına da sözlerine ekleyen Gülüm, şöyle konuştu: “HDP’nin kazandığı belediyelere yönelik kayyım darbesi aslında bunun bir sonucu. Hem eş başkanlık sistemimize yönelik saldırılar oldu hem de kadın merkezleri ve kadın dayanışma evleri kapatıldı. Aslında OHAL sürecinden beri kadınları güçlendiren, siyasete katılmasını sağlayan mekanizmaları ortadan kaldıran bir yaklaşım sergileniyor. O anlamıyla da Türkiye’ kadınların siyasete katılma açısından diğer ülkelere göre alt seviyelerde yer alıyor. Bir miktar bunu gerçekten yükselten HDP’nin varlığı. Ama sürekli kayyım darbesi ve operasyonlarla seçilmiş kadınlara yönelik saldırının kendisi bu sayıyı da düşürüyor.” 

 

BİR ARADA OLMANIN ÖNEMİ

 

Sorunlara karşı “birlikte katılımı zorlayan mekanizmaları üretme” öneresi yapan Gülüm, devamla şöyle dedi: “Aslında çalıştayda en başta konuştuğumuz konulardan biri buydu. Sadece Türkiye içerisinde değil, yurt dışında da bu konuda çalışan platformlarla ortaklaşmanın, bir arada yer almanın önemli olduğunu tartıştık. Buradan doğru bütçe yapım süreçlerine müdahale etme ve denetlemek için hem sokakta hem de Mecliste sözümüzü kurabilmek adına ‘süreklileşen bir bütçe çalışması ve tartışmasını sürdürebilir miyiz?’ diye konuştuk. Hatta belki ‘bir platform ya da adına ne dersek bir iletişim ağı kurabilir miyiz?’ Tartışmaları yürüttük. Bundan sonra biraz böyle yol almaya devam edeceğiz.” 

 

KADINLARA ÇAĞRI

 

HDP olarak bütçe sürecinde mümkün olduğu kadar kadınların sözlerini Meclis’e taşımak istediklerini vurgulayan Gülüm, sözlerini şöyle tamamladı: “Şuan komisyon görüşmeleri aşamasında, bir sonraki aşamada da yine sözleri aktarmaya devam edeceğiz. Buradan da yine kadınlara çağrımız olsun. Mecliste sözünün kurulmasını isteyen tüm kadın arkadaşlarımız bize iletebilirler. Biz bu tartışmaları meclise taşımak istiyoruz. Çünkü bizim sözümüz aslında tüm kadınların sözüdür. Onların taleplerini taşıyabildiğimiz oranda Meclis’te kadınların sözü tartışılmış olacak.”

 

MA / Zemo Ağgöz