Irak Merkezi Hükümeti ile Federe Kürdistan Bölgesi Yönetimi (IKBY) arasında 9 Ekim’de Birleşmiş Milletler (BM) Irak Özel Temsilcisi Jeanine Hennis-Plasschaert’ın gözetiminde Şengal anlaşması imzalandı. Anlaşma kapsamında Hewlêr ve Bağdat arasında kurulacak ortak komite ile yönetilmesi planlanan Şengal’de, 3 Ağustos 2014 tarihinde DAİŞ tarafından gerçekleştirilen katliamın ardından kurulan yerel savunma birliklerinin bölgeden çıkarılması hedefleniyor. 

 

Merkezi hükümet ile Bölgesel Hükümetin belirleyeceği güçlerin bölgeye yerleştirilmesini amaçlayan anlaşmaya tepkiler sürerken, Bölge, Avrupa ve Kafkaslarda yaşayan Êzidî sanatçılar, siyasetçiler, akademisyenler, bilim insanları, gazeteciler ve kurum temsilcileri, 25 Ekim’de yayınladıkları ortak deklarasyon ile tutumlarını dünya kamuoyuna açıkladılar. 511 isim anlaşmanın gözden geçirilerek Êzidîlerin üçüncü taraf olarak kabul edilmesini istedi. Deklarasyonda, ayrıca Şengal ve Ninova’nın iki farklı vilayet yönetimine sahip olması gerektiği belirtilerek, savunma ve güvenlik mekanizmasına Şengal’in özgürleşmesinde katkısı olan herkesin dâhil edilmesi gerektiği vurgulandı. Deklarasyonun imzacılarından Halkların Demokratik Partisi’nin (HDP) önceki dönem Êzidî milletvekillerinden Ali Atalan, anlaşmayı ve deklarasyonu Mezopotamya Ajansı’na (MA) değerlendirdi. 

 

‘ÖZÜR BORÇLARI VAR’

 

Êzidî halkına danışılmadan yapılan bir anlaşmanın söz konusu olduğunu belirten Atalan, “Kendi iradeleri hiçe sayılarak, taleplerine kesinlikle kulak verilmeyerek hazırlandığından dolayı haklı olarak karşı çıkıyorlar” dedi. Êzidî halkının “74’üncü Ferman” olarak tanımladığı DAİŞ saldırıları esnasında hem Irak Merkezi Hükümeti’ne bağlı güçlerin hem de Kürdistan Bölgesel Hükümeti’ne bağlı güçlerin geri çekildiğini anımsatan Atalan, yaşanılanların bütün dünyanın gözü önünde cereyan ettiğini söyledi. Irak Merkezi Hükümeti’nin de Kürdistan Bölgesel Yönetimi’nin de Êzidî halkına özür borçlu olduğunu ifade eden Atalan, “Onlara yeni ve özel bir statü verilmesi gerekirken, anayasallık bir güvenceye kavuşturulması gerekirken maalesef iradeleri hiçe sayılarak bu anlaşmayı sağlamış oldular. Sanki Irak'ta her yerde siyasal bütünlük sağlanmış, refah düzeyi yakalanmış gibi ‘Şengal'de de güvenlik ve istikrar sağlansın’ diye bir anlaşma sunulmuş” tepkisinde bulundu. 

 

‘MUHBİRLERİ YERLEŞTİRMEK İSTİYORLAR’

 

Anlaşmanın detaylarına değinen Atalan, asıl amacın Şengal’de şuan bulunan öz savunma güçlerinin tasfiyesi olduğunu belirterek, KDP’nin kendisine bağlı muhbirleri Şengal’e yerleştirmeyi amaçladığını söyledi. “Burada bir pazarlık var” diyen Atalan, PKK’nin uzun yıllar önce fiziki olarak Şengal’den çekildiğini hatırlatarak, “PKK orada yok ama IŞİD’in saldırılarına karşı sadece bir grup PKK’li onlara yardım etti. Bunlardan dolayı PKK'nin ideolojisine bir sempati var. Felsefesini, siyasetini dünya görüşünü benimseyip ona göre kendini örgütleyen, savunma mekanizmasını oluşturan, güvenlik mekanizmasını oluşturan bir yapı da var. Peki bu yasak mı? Dünyanın hiçbir yerinde yasak değil” diye konuştu. 

 

STATÜ TALEBİNE OPERASYON 

 

Merkezi Hükümet ile Bölgesel Yönetimin yaklaşan seçimler öncesi bölge paylaşımına yöneldiğini ve Şengal üzerindeki anlaşmanın da bu şekilde ortaya çıktığını dile getiren Atalan, Erdoğan Hükümeti’nin de bu anlaşmada rol oynadığını söyledi. Türkiye’nin jeostrateji olarak devreye girdiğini ve Musul’a yönelen güzergâhı kendileri açısından güvenliğe kavuşturmayı amaçladığını kaydeden Atalan, “En önemlisi; özgür iradeye sahip özgürlüğü savunan, kendi kendini idare etmek, savunmak isteyen Êzidîler marjinalize edilmek isteniyor. Hatta ortadan kaldırılmasına dönük bir anlaşma olduğu açıktır. Çünkü Êzidîler içinde yeşeren özgürlük felsefesi veya siyaseti, kesinlikle onlar açısından ölümdür. Burada öz güvene dayalı, savunmayı esas alan, statü isteyen, ‘ben de varım’ diyen Êzidîlere bir operasyonun zeminidir bu anlaşma” ifadelerini kullandı. 

 

‘KÖLE TOPLUM TASAVVUR EDİLİYOR’

 

Bölgedeki güçlerin eskiye dönüş özlemi içinde olduklarını belirten Atalan, köleliği içselleştiren bir Êzidî topluluğun tasavvur edildiğini söyledi. Atalan, uluslararası güçlerin de bu noktadan yaklaştığını dile getirerek, deklarasyondan da anlaşılacağı üzere Êzidîlerin kapsamlı saldırıya direneceklerini ifade etti. 

 

‘BEDEL ÖDEYENLER DIŞARIDA BIRAKILAMAZ’

 

Atalan, yayınladıkları deklarasyon ile ilgili ise şöyle konuştu: “Çok farklı görüşlerden bilim adamları, doktorlar, avukatlar, siyasetçi, öğretmen, akademisyen, sosyologlar bunun içinde. Sadece Avrupa’dan değil, dört parçadan Êzidîler var. Şengal’de, direnerek, bedel ödeyerek, siyasal ve ideolojik başarısını ortaya koymuş bir yapıdan bahsediyoruz. Bunun aktör, muhatap olarak, hatta veto etme hakkı yani şer koyma hakkı teslim edilerek, sürece dâhil edilmesi gerekiyor. Soykırım sonrasında direnen, bedel ödeyen bütün güçlerin bu mekanizmaya istisnasız dâhil edilmesi gerekiyor. Bedel ödeyen hiçbir kesim dışarıda tutulamaz.” 

 

ANLAŞMA UYGULANABİLİR DEĞİL

 

Yayınladıkları deklarasyondan yola çıkarak bir inisiyatif oluşturmak istediklerini de ekleyen Atalan, Irak Merkezi Hükümeti ve Federe Kürdistan Bölgesi Yönetimi’ne çağrıda bulunarak, “Biraz vicdan, biraz insaf, biraz akıl olmalı. Gerçekten bu anlaşma uygulanabilir, toplum tarafından kabul edilebilir bir anlaşma değildir. Ne siyasal ne vicdani ne de insani açıdan doğru bir anlaşma değildir. Kabul edilemez. Ortadoğu’nun en masum en ezilen, horlanan, katliamlardan soykırımlardan geçirilen toplumuna karşı iki güç böyle davranıyorsa; düşünün her ikisi de Saddam gibi bir diktatörün, faşistin gazabına uğramış katliamlardan geçmiş. Kendilerinden daha mazlum bir topluma karşı böyle bir anlaşmayı sağlamaları artık nasıl izah edilebilir bilmiyorum. Umarım vazgeçilir, anlaşma yenilenir ve Êzidîlerle oturulup bir anlaşma sağlanır” dedi. 

 

MA / Ahmet Kanbal