Özel Doğa Koleji ve Özel Maarif Mozaik Okulları’nın iflas etmesi gözleri yeniden özel eğitimin sorunlarına çevirdi. Devletin teşvik desteğinin 2020-2021 Eğitim ve Öğretim Dönemi’nde kesmesiyle ciddi bir ekonomik darboğazlıkla karşı karşıya kalması beklenen özel okulların bu durumu, bir milyon 440 bin 577 öğrencinin öğretim hayatını risk altında soktu.

 

DERSHANALERİN KAPANMASIYLA YAYGINLAŞTI

 

Özel okullar, 14 Kasım 2013’te hükümetin Fethullah Gülen yapılanmasına ait dershaneleri kapatmasıyla yaygınlık kazanmaya başladı. AKP Hükümeti ile Fethullah Gülen yapılanması arasında kriz, hükümetin dershanelerin özel okullara dönüştürülmesi yönünde attığı yumuşama adımıyla özel okulların sayısında patlama yaşandı.

 

Özel okulların yaygınlaşması hükümetin, İmam Hatip liselerine öğrenci kazandırmak amacıyla liselerin yapısında 2013 ve 2014 yılları arasında yaptığı değişiklikle ilk adımı atıldı. Liselere giriş için getirdiği Liselere Geçiş Sınavı’yla sınırlı kontenjana sahip olan Fen ve Anadolu liselerine yüksek puan alan öğrenciler yerleştirilirken, düşük puan alan öğrencilerin okul hayatını sürdürmeleri için meslek ya da İmam Hatip liselerine yerleştirilmesi zorunlu bir hal aldı. Çocuklarının İmam Hatip liselerine gitmesini istemeyen velilerin yönelmesiyle özel okulların yaygınlığını daha da arttırdı.

 

12 BİN 739 ÖZEL OKUL BULUNUYOR

 

Milli Eğitim Bakanlığının 2019 verilerine göre, 66 bin 849 okuldan 54 bin 36’sı resmi, 12 bin 739’u özel, 4’ü ise açık öğretim kurumu. Bu okullarda ise 18 milyon 108 bin 860 öğrenci bulunuyor. Öğrencilerden 15 milyon 88 bin 592’si resmi, bir milyon 440 bin 577’si özel, bir milyon 579 bin 691’i açık öğretim kurumlarında okuyor.

 

Diyarbakır’da Özel Maarif Mozaik Okulları’nın iflasıyla gündeme gelen özel okullar, Türkiye’nin her iline yayılmış durumda. Diyarbakır’da 201 özel okulda 27 bin 972 öğrenci okuyor. Özel okullar her ne kadar Milli Eğitim Bakanlığı tarafından denetiminde olsa da bu okullarda okuyan öğrencilere hükümet tarafından olası bir iflas durumunda öğrenimlerini tamamlama garantisi verilmiyor.

 

‘TEŞVİKLERLE CİDDİ BİR ARTIŞ GÖSTERİLDİ’

 

Özel okulların gelişimini ve eğitim durumuna ilişkin bilgi veren Eğitim Sen Diyarbakır Şubesi Eşbaşkanı Sadrettin Kaya, eğitimin özelleştirilmesinin, okullarda karne, tebeşir, kayıt parası ve okulların diğer giderlerinin velilerden temin edilmesiyle başladığını söyledi. O dönem bu tür adımların eğitimi özelleştireceğine dair ifadeleri hatırlatan Kaya, “Okullarda karne parası, tebeşir parası toplatarak bu okulların özelleştirileceği ve devletin kamusal alandan çekilmek istediğini söylemiştik. Geldiğimiz süreçte maalesef bu bizi doğruladı. Çünkü devlet, kamu olan herkesin eşit, ücretsiz, adil olarak ulaşması gereken bir hizmeti yük olarak gördü. Ve bunu süreç içinde teşviklerle, kredilerle destekleyerek bir anda okulların ciddi anlamda artış göstermesine sebep oldu” diye konuştu.

 

Özel okullarının sahiplerinin eğitim alanından gelmediğini, başka alanlarda yatırımları olduğuna işaret eden Kaya, “Bu verilen teşvikler cazipti ve bu insanlar da burayı ticarethane olarak gördü. Ve ticarethane olarak başlattıkları bu alanın kuşkusuz sonuçlarına da ticari anlamda bakıyorlar. Kar-zarar. Ama biz biliyoruz ki eğitim bir insan yetiştirme modelidir. Bu model de kar güdülmeden yapılması geren, kamunun zorunlu olarak yürütme zorunluluğu olan bir süreçtir” diye belirtti. 

 

‘KAPANMAK ZORUNDA KALACAK’

 

Özel okulların gündeme gelmesinin AKP ile Fethullah Gülen yapılanması arasında başlayan “dershane krizi”yle yaygınlık kazandığını anımsatan Kaya, şöyle devam etti: “AKP-Cemaat kapışması dershaneler üzerinden başladı. Dershaneler büyük bir rant kapısı, aynı zamanda insan devşirme, insanları eğitimde istedikleri ideolojik argümanlarla donatıp ona göre insan tipi yaratma potansiyeli en yüksek yer olduğu için buradan başladı. Bu çatışmadan sonra AKP şunu yaptı, oradaki özel sermayeyi karşısına almamak adına teşviklerle şunu dedi fiziksel olarak bir metre kare bahçesi olan dershaneleri bile özel okullara çevirdi ve 5 yıllık süre tanıdı. Bu 5 yılın sonunda bunların çoğunun dönüşümlerini sağlayamadan iflaslarını açıkladılar. Küçük sermayeli özel okullarda teşviklerin sona ermesiyle iflas riski devam ediyor, bunların birçoğu kapanmak zorunda kalacak.” 

 

‘TEŞVİKLERİN SON BULMASIYLA KAPANACAKLAR’

 

Özel okullarda hem velilerin hem de öğretmenlerin yaşadığı maddi zorlukları sıralayan Kaya, şunları söyledi: “Kayıtlar devlet sorumluluğundadır, devletin oraya giren bütün öğrencilere güvence vermesi lazım. Devletin, sahiplerinin az karlı görüp okullarını kapatması durumunda bu öğrencilerin bu eğitim-öğretimini tamamlaması gerekiyor. 2020-2021 yılı için para yatıranların paralarının yatırılması gerekiyor. Devletin orda çalışıp maaşlarını alamayan eğitimcilerin sorumluluğunu üstlenmesi gerekiyor. Bu okullar Milli Eğitime bağlı, denetlemenin sadece şekilsel değil, her türlü yapılması lazım. Maliye Bakanlığı denetimlerinde bu okulların verilerini görüyordu. Ama kimse burada sorumluluk almadı. 2020’den sonra teşviklerin son bulmasıyla bu okulların az karlı olmasından dolayı kapatılacak. Ya da oradaki çalışanlara çok daha düşük ücretlerle çalışmayı dayatacak. Sözleşmeleri yenilemiyorlar, yeniledikleri sözleşmeleri eğitimcilere vermiyorlar. Hiçbir eğitimcinin elinde sözleşmesi yok, işsizlik de hat safhada, bu işsizlik ortamında da eğitimci tepki göstermekten korkuyor. Çünkü dışarda açlıkla terbiye edilme riski var. Bizim buna karşı önerimiz eğitim kamusal olmalı, bilimsel olmalı, demokratik olmalı ve ana dilde olmalıdır.”