Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın “İstihdam Kalkanı” adıyla ortaya attığı Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi (TES) tartışmaları sürüyor. Bu tartışmaların gölgesinde kalan bir başka öneri olan, “25 yaş altı ve 50 yaş üstü için belirli süreli hizmet akdi” teklifi ise sendika ve işçilerin gündemine girdi.  Sendikalar kıdem tazminatının gaspı için atılacak herhangi bir adımın “genel grev” gerekçesi olduğunu dillendiriyor.

 

Erdoğan’ın ortaya attığı iki teklifi sendika uzmanı ve Sol Gazetesi yazarı Alparslan Savaş değerlendirdi.

 

 FON KIDEM TAZMİNATINI TASFİYE EDECEK

 

Erdoğan’ın açıkladığı ekonomi paketinde kıdem tazminatını ilgilendiren iki konu olduğunu ifade eden Savaş, bunlardan birisinin fon sistemi olan TES olduğunu, diğerinin ise 25 yaş altı ve 50 yaş üstü için belirli süreli hizmet akdi olduğunu belirtti. İkinci konunun TES tartışmalarının gölgesinde kaldığının altını çizen Savaş, “Fon, kıdem tazminatını önemli ölçüde hırpalayacak ve sonrasında tasfiye edecek bir düzenlemedir. Fakat belirli süreli hizmet akdinin yaygınlaştırılmasıyla özellikle o yaştaki işçilerin tümden kıdem tazminatının ortadan kaldıracaktır” dedi.

 

'SÖZLEŞMELİ İŞÇİLERE KIDEM YOK'

 

Belirli süreli hizmet akdinin İş Kanununun 11’inci maddesinde var olduğunu söyleyen Savaş, “Bu madde sözleşmeyi istisnai bir durum olarak tanımlıyor. Öngörülemedik bir sipariş aldığında patron işyerine belirli süreli hizmet akdi ile işçi alıyor. İşi bitirdikten sonra sözleşme sonlanıyor. Maddeye göre bu sözleme 2 kere üst üste yapılamıyor. Dolayısıyla kanun maddesinde sınırları açık olarak çizilmiştir ve objektif koşul aranıyor. Yani işin sözleşmeli yapılabilmesi için uygun olması gerekiyor. Bu sözleşme ile çalıştırılan işçiler, ihbar tazminatı ve kıdem tazminatı hakkı yok. Artı iş güvencesi kapsamında olmadıkları için işe iade davası açamıyorlar” diye belirtti.

 

‘BU YASALAR BİR YOL OLUR’

 

Yeni tasarıyla beraber işçilerin İş Kanununun 11’inci maddesindeki tüm kuralların ortadan kalkacağının altını çizen Savaş, “25 yaş altı ve 50 yaş üstü işçiler için belirli süreli hizmet akdiyle çalıştırılmasının önünü açmak için uygun koşul aramayı ortadan kaldıracaklar. Yani bir işveren istediği gibi işçiyi bu sözleşme ile çalıştıracaktır. Basına yansıyanlara göre bu sözleşme 2 yıl boyunca olacak ve üst üste sözleşme yapılabilecek. Bu durum kıdem tazminatının bu kesim için tümden ortadan kalkmasına neden olacak. Bu yasalar birer yol oluyor. Belirli süreli hizmet akdi önce bu yaştaki işçiler için çıkar sonrasında bütün işçiler için olur” ifadelerini kullandı.

 

‘PATRONLAR SORUMLULUKLARINDAN KURTULACAK’

 

Sözleşmenin istisnai olmaktan çıkarılmasıyla birlikte patronların artık 25 yaş altı ve 50 yaş üstü işçileri normal çalıştırmayacağının altını çizen Savaş, “Sözleşmeyle birlikte patronlar kıdem, ihbar tazminatı ve işçinin işe iade davasından kurtulmuş olacak. Aslında bütün sorumluluklarından kurtulmuş olacak. Belirli süreli hizmet akdi, kıdem tazminatının tasfiyesi için fondan daha büyük bir risk oluşturuyor. İnsanlar, belirli süreli hizmet akdini kıdem tazminatı seti içinde kullanmıyor, esnek çalışma gelecek diyorlar. Evet esnek çalışma gelecek ama esası kıdem tazminatının tasfiyesidir” ifadelerine yer verdi.

 

İŞÇİLERİN KIDEME İLİŞKİN TALEPLERİ FARKLI

 

Kıdem tazminatı konusunda yapılması gerekenin yasanın hakimiyetinin sağlanması olduğunun altını çizen Savaş, “Patronlar işçinin kıdem hakkını istismar ediyor, devletin bunun önüne geçmesi gerekir. İşçilerin kıdem alacaklarını öncelik hale getirin, tazminat ödemeyen patronlara gerekli yaptırımları uygulayın kıdem tazminatında sorunlar çözülür. Elbette kıdem tazminatında iyileştirilmesi gereken yerler var. İşçilerin tavan uygulamasının kaldırılması ve her türlü sözleşmenin kıdemi hak etmesi gibi çok farklı talepleri var. Haklarını geriye değil ileriye götürmek istiyorlar” diye belirtti.

 

 

FON TALEBİ İŞÇİLERDEN GELMEDİ’

 

Erdoğan’ın,“Sendikalar kendi aralarında anlaşsınlar” sözünü de hatırlatan Savaş, bunun bir politika olduğunu ve getirilmek istenen fon sisteminin işçilerin hem emeklilik hakkına müdahale ettiğine hem de kıdem tazminatının önemli bir bölümüne el koyduğuna dikkat çekti. Savaş, “Sendikalar kendi aralarında anlaşsın demek komik çünkü bu talep işçilerden gelmedi. Bu talep uzun yıllardan beri patronlar ve hükümetler tarafından dillendiriliyor” ifadelerini kullandı.

 

‘KIDEMDEN YARARLANAMAMANIN SEBEBİ PATRONLAR’

 

İktidarın fon tartışmalarında öne sürdüğü, “Kıdem tazminatından işçilerin çoğu yararlanamıyor” iddiasının bütün kıdem saldırılarında kullanıldığını belirten Savaş, işçilerin yararlanamamasının nedeninin ise patronlar olduğunu vurguladı. Savaş, “Sisteme göre patron kıdemin üçte birini fona yatıracak. İşçinin fonu kullanabilmesi için 60 yaşına kadar beklemesi gerekecek. Yaşa geldiklerinde ise belli miktarlarını alabilecekler gerisini ise harçlık gibi alacak. Bu nedenle işçilerin ulaşması kolaylaşmıyor, tam tersine bir belirsiz sürece bırakıyor” ifadesinde bulundu. 

 

MA / Kadir Güney