İzmir’deki kentsel dönüşüm için uyarı: Rant değil barınma hakkı esas alınmalı 

2023-03-06 09:02:23


	 

	İZMİR - İzmir Büyükşehir Belediyesi, 2020’deki depremin ardından “kentsel dönüşümü” 6 bölgede hızlandırdı. TMMOB İKK Sekreteri Aykut Akdemir, süreç için uyarılarda bulunarak, "Kent tekrar planlanırken, mevcut nüfus yoğunluğuna uygun dizayn edilmelidir” dedi. 

	 

	Mereş merkezli 6 Şubat’ta meydana gelen depremlerin ardından yapı güvenliği, kaçak yapılaşma ve “kentsel dönüşüm” tekrar gündeme geldi. Depremin etkilediği 11 kentte incelemelerde bulunan uzmanlar, yıkımın nedeninin usule aykırı yapılaşma olduğuna dikkat çekti. Maden Teknik Arama Genel Müdürlüğü’nün (MTA) diri fay hattı haritasına göre, birinci derece deprem riski bulunan İzmir'de bir kez daha gözler “kentsel dönüşüme” çevrildi. 30 Ekim 2020 tarihinde merkez üssü Ege Denizi'nde bulunan Sisam (Samos) Adası olan 6,6 büyüklüğündeki depremde resmi verilere göre, 117 kişi yaşamını yitirdi, bin 35 kişi yaralandı. 731 bina ağır, 598 bina da orta düzeyde hasar aldı. 

	 

	İki yıl önce yaşanan depremin yaralarının hala tam olarak sarılmadığı kentteki “kentsel dönüşüm” projelerini markaja aldık. 

	 

	AFET BİLİM KURULU OLUŞTURULDU 

	 

	Depremin ardından İzmir Büyükşehir Belediyesi “risk azaltma” projelerine yönelik çalışmaları hızlandırdı. Afet Bilim Kurulu oluşturularak, İnşaat Mühendisleri Odası (İMO) İzmir Şubesi ile yapılan protokolle Bayraklı ilçesinde çalışmalar başlatıldı. Proje kapsamında 33 bin 100 bina için kimlik belge sistemi geliştirildi. Burada başlatılan yapı envanteri çalışması ise şu an Bornova ilçesinde sürdürülüyor. Riskli bölgeler arasında yer alan Konak ve Karşıyaka ilçelerinde sürdürülecek çalışmaların 2024 yılında bitirilmesi hedefleniyor.

	 

	KARABAĞLAR İLÇESİ 

	 

	Belediyenin 11 Ağustos 2022 tarihli verilerine göre, en küçüğü 7 hektar en büyüğü ise 122 hektar olmak üzere 6 bölgede toplam 248 hektarlık alanda “kentsel dönüşüm” çalışmaları devam ediyor. Proje kapsamında Karabağlar ilçesine bağlı Uzundere Mahallesi proje alanında bin 170 bağımsız birim bulunuyor. Beledinin hak sahipleri ile yaptığı görüşmeler sonucu yüzde 98 uzlaşma sağlandı, çalışmalar sürüyor. “Uzundere kentsel dönüşüm” alanında 1’inci etap kapsamında inşa edilen 308 konut, 33 işyeri, 2’inci etap kapsamında inşa edilen 436 konut ve 40 işyeri olmak üzere toplam 744 konut ve 73 işyerinin yapımı tamamlanarak, yurttaşlara teslim edildi. 3’üncü etapta bin 422 bağımsız birimin yapımı için çalışmalar başlatıldı. 4’üncü etap için imzalanan protokol 15 Şubat’ta belediye meclisinde kabul edildi.

	 

	KARŞIYAKA İLÇESİ 

	 

	Karşıyaka ilçesine bağlı Örnekköy Mahallesi'ndeki proje alanında, bin 290 yapının çalışmaları sürüyor. Sözleşmeyle hak sahiplerinin yüzde 97'siyle anlaşma sağlandı. Bu kapsamda 1’inci etapta tamamlanan 130 konut ve 13 ticaret yapı hak sahiplerine teslim edildi. 2’inci etaptaki 170 konut ve 20 işyerinin kat karşılığı ihalesi tamamlandı. Projenin 3 ve 4’üncü aşaması için de bin 18 bağımsız birimin yapımı sürüyor. 

	 

	KONAK İLÇESİ 

	 

	Konak ilçesine bağlı Ege Mahallesi'nde 809 bağımsız birim bulunuyor. 1. etap sınırındaki yapının yıkımı gerçekleşirken, zemin etüt çalışmaları tamamladı. İhalesi tamamlanan alanlarda inşaat süreci devam ediyor. İlçeye bağlı Ballıkuyu, Kosova, Kocakapı, Yeşildere ve Akarcalı mahallelerindeki proje alanında ise 6 bin 196 bağımsız yapı bulunuyor. Kadifekale ile Yeşildere bölgesinde çalışmalar sürüyor. 

	 

	GAZİEMİR İLÇESİ

	 

	Gaziemir ilçesine bağlı Aktepe Emrez Mahallesi’ndeki proje alanında, 4 bin 968 bağımsız yapı bulunuyor. Projeyle alanda yaklaşık 10 bin bağımsız konut, konut altı işyeri ile turizm-ticaret fonksiyonu barındıran karma kullanımlı alanlar planlandı. 1’inci etapta 300 bağımsız birim için protokol imzalandı. 2’inci etapta ise 300 bağımsız birim için kat karşılığı ihale süreci yürütüldü, yüklenici firma ile sözleşme imzalanarak, yer teslimi yapıldı. Çalışmalar devam ediyor. 

	 

	11 BİN 228 ADA KAMULAŞTIRILDI 

	 

	“Ballıkuyu Kentsel Dönüşüm ve Gelişim Alan” sınırı içerisinde bulunan bazı taşınmazlar ve parseller, İl Afet Acil Durum Müdürlüğü’nün 06.06.2018 tarihli Jeolojik Etüt Raporu doğrultusunda 14.01.2019 tarihinde kamulaştırıldı.  Böylece "Afete Maruz Bölge" ilan edilen alan sınırları içerisinde yer alan tüm yapıların ve 11 bin 228 ada 1-2-3-7 parsel numaralı taşınmazların, kamulaştırılmasına karar verildi. 

	 

	ÇİĞLİ İLÇESİ 

	 

	Çiğli ilçesindeki “kentsel dönüşüm” çalışmaları Evka-2 ve Evka-6 toplu konutları ile Güzeltepe Kooperatif Evleri arasındaki bölgede sürüyor. Bu bölgede yer alan ve imar planına aykırı yapılan 287 yapı, 295 bağımsız birim için hak sahiplerin belirlenmesi ve proje üzerindeki haklarının tespiti çalışması devam ediyor. 

	 

	Kentteki “kentsel dönüşüm” projelerine dair Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği (TMMOB) İzmir İl Koordinasyon Kurulu Sekreteri Aykut Akdemir değerlendirmelerde bulundu. 

	 

	RANT DEĞİL BARINMA HAKKI 

	 

	İzmir’in acil olarak “kentsel dönüşüme” ihtiyacı olduğunu belirten Akdemir, konutların yapımının ise yatırım aracı olarak görülmemesi gerektiğinin altını çizdi. Akdemir, “Konut inşası barınma hakkı üzerinden değerlendirilmesi gerekiyor. Bunun da kamu tarafından sağlanması gerekiyor. Kent tekrar planlanırken, mevcut nüfus yoğunluğuna uygun dizayn edilmelidir. Rant odaklı oluşturulan bir planlama kentsel dönüşme hizmet etmez. Bütün jeolojik planlamalar yapıldıktan sonra buna uygun zeminlere inşalar yapılmalı. İzmir’de çok hızlı bir şekilde kararlar alınıyor. Kamu yararı içermeyen kararlar sonucu yaşanacak herhangi bir felaket durumunda ağır sonuçlar olur” uyarısında bulundu. 

	 

	DOĞRU PLANLAMA

	 

	Halkın, müteahhitlerin insafına bırakıldığına dikkat çeken Akdemir, İzmir’de yürütülen “kentsel dönüşüme” ilişkin ancak öngörüde bulunabileceğini söyleyerek, ekledi: “Bayraklı, Karşıyaka gibi bölgelerde fay hattı kuzeyden geçiyor. Bornova’da güney batı kısımları, Karşıyaka-Bostanlı bölümleri kentsel dönüşüme uygun planlanıp, uygun koşullarda oluşturulmalı. Vatandaş müteahhitlerin insafına bırakılmamalı.” 

	 

	GÖKDELEN RUHSATI DURDURULSUN

	 

	Mereş merkezli deprem sonra göç eden depremzedelerden 400 bininin İzmir’e gelmesinin beklendiğini, bununda 4 kişilik aileler olarak hesaplandığında 100 bin barınma alanına ihtiyaç olduğunu kaydeden Akdemir, şöyle devam etti: “İzmir’in böyle bir şeyi karşılaması mümkün değil? 100 bin gibi bir rakamla karşı karşıyız. Bunu karşılamak mümkün değil. Yerel yönetimlerin çok daha dikkatli olması gerekiyor. Merkezi yoğunluğu azaltacak alt yapı ve ulaşım ağının sağlanması gerekiyor. Kentin bir bölgesine yoğunlaşmanın kaldırılması gerekiyor. Artık gökdelenler için ruhsat verilmemeli. Bölgelerin, kentin çeperlerine doğru daha sağlam zeminlerde yapılaşmaya açılması ihtiyacı var.” 

	 

	MA / Delal Akyüz