İSTANBUL -  Partisinin ekonomi bildirgesini açıklayan HDP Eş Genel Başkanı Sezai Temelli, önce iki yıllık geçiş programı, ardından da 5 yıllık iktisadi programı uygulayarak, Türkiye'nin ekonomisini rahatlatacaklarını söyledi. 

 

Halkların Demokratik Partisi (HDP), 24 Haziran baskın seçimlerine ilişkin ekonomi programını Taksim’de bulunan Elite Word Otel’de gerçekleştirdiği basın toplantısı ile duyurdu. “Hakça Dağıtım Programı” adı verilen ekonomi bildirgesini HDP Eş Genel Başkanı Sezai Temelli açıkladı. HDP İstanbul adaylarının da katıldığı toplantıda konuşan Temelli, “Bizim ekonomiye yaklaşımımız sadece büyümek değil, insanca olan sosyal bir programdan geçiyor” dedi. 

 

‘MECLİS SARAY’IN NOTERİ HALİNE GELMİŞ’

 

AKP’nin 16 yıllık neoliberal politikalarına bakıldığında Türkiye’nin en çok sömürülen ülke olduğunun altını çizen Temelli, “Yanlış politikaların tüm bedelini bütün toplum ödemek zorunda kaldı. Almış oldukları kırılgan ekonomiyi kırdılar. Kırılganlığını aşamayan tek ülke Türkiye oldu. Neden böyle oldu? En büyük sorun demokrasi krizidir. Her alanda olduğu gibi iktisadi alanda da büyük bir uçuruma sürüklendi. Sadece OHAL’in oluşturmuş olduğu olumsuzluk ötesinde AKP’nin yürütmüş olduğu ekonomi politikaları yolsuzluk ekonomisidir. Bütçe hakkı halktan kaçırılmakta, Meclisten bile kaçırılmakta. Meclis Saray’ın noteri haline gelmiştir. Ülkede demokrasi yoksa iktisadi sorunları aşmak mümkün değildir. İktisadi sorunları çözmek istiyorsak demokrasi sorunun çözmek zorundayız” diye konuştu. 

 

‘HER GÜN BÜYÜYEN BORÇ KRİZİ’

 

Bütün makro ekonomik göstergelerin olumsuz olduğunun dile getiren Temelli, “Her ne kadar TÜİK rakamları şişirse de Türkiye’nin uzun, kronik sorunları devam etmektedir. İşsizlik yükselerek devam etmektedir. Herkes borçlu. Her gün büyüyen bir borç krizi altındayız” dedi. 

 

Temelli, AKP’nin 16 yıllık iktidarı boyunca emeği, doğayı sömürdüğünü ve yalnızca yandaşlarını büyüten bir rant ekonomisi yarattığını ifade ederek, “Bu dönemde işçiler, memurlar, emekliler, çiftçiler, esnaflar değil, yandaş müteahhitler, AVM’ler, zincir marketler büyüdü. Hükümet, yurtdışından borçlanarak elde edilen kaynakları, betona, silaha, şatafata harcayarak israf etti. 2002 yılında ekonomik bir kriz sonucunda iktidar olan AKP, 16 yıllık iktidarının son günlerinde, ülkemizi ağır bir ekonomik krize sürükleyerek panik bir seçime gitmek durumunda kaldı. Saray’ın ve Hükümet’in, özellikle 2014 sonrasında ortaya koyduğu tek adam rejimi ihtirası, güvenlikçi politikalar ve baskı uygulamalarının ekonomik sonuçlarını tüm toplum kesimleri hissetmeye başladı. HDP olarak ekonomik krizin temelinde, son yıllarda derinleşen demokrasi krizini görüyoruz” vurgusu yaptı. 

 

‘DEMOKRASİ KRİZ EKONOMİK KRİZİ TETİKLEDİ’

 

Temelli, “AKP-MHP koalisyonu ile tek adam rejimi ihtirası ile OHAL ile toplumsal barışı tarumar ederek, Meclis’i Saray’ın noterine dönüştürerek, yargıyı Saray’ın sopası yaparak, basını baskı altına alarak, yanlış dış politikalar nedeniyle Türkiye’yi yalnızlaştırarak, üniversitelerde özgürlük alanının daraltarak, Türkiye’yi demokratik bir ülke olma iddiasından uzaklaştırdı. Demokrasi krizi, ekonomik krizi tetikledi” dedi. 

 

Temelli, yalnızca OHAL’in ekonomik sonuçlarına bakarak yaptığı değerlendirmede, OHAL dönemi başında doların 2,98 olduğunu, yüzde 65 oranında bir yükselme yaşayarak 2018 Mayıs ayı itibari ile 4,92’ye çıktığını, Euro’nun 3,29’dan 5,65’e, faizin 10,25’ten 16,5’e, enflasyonun ise 8,79’dan 10,85’e çıktığını ifade etti. Temelli, Türkiye’nin dış borç stokunun 453 milyar dolar olup Gayri Safi Yurtiçi Hasılat’nın (GSYH) yüzde 53,3’üne yükseldiğini, 2001 yılı ekonomik krizinden önce bu oranın yüzde 45,5 olduğunu, 2018 yılında bu oranın yüzde 57’ye yükseleceği tahmin ettiklerini dile getirdi. Temelli, 2011 yılından bu yana artan bu oranın OHAL’le birlikte yüzde 48,8’den yüzde 53,3’e yükseldiğini belirtti. 

 

‘2023 HEDEFLERİ HAYAL OLDU’

 

 “2023 yılına 5 yıl kala, ülkemiz 10 yıl önceki ekonomik durumdan daha gerilere düşen bir tabloyla karşı karşıyadır. Türkiye ekonomisi dünya sıralamasında 1950 yılından beri olduğu yerde, 17. sıradadır. İhracatta, üretimde ve kişi başına düşen gelirde 10 yıldır bir ilerleme yaşanmamıştır. İşsizlik ve enflasyon ise artmaktadır” diyen Temelli, şunları söyledi: “Barışçı ve katılımcı güven ekonomisi programımızın hedefi, halkın iradesiyle kararların alındığı, toplumsal ihtiyaçları karşılamayı esas alan, dayanışmacı, doğa il uyumlu, emekten yana bir ekonomik perspektifle, üretenlerin ekonomik ilişkiler üzerinde denetimini artırmaktır. Yıllardır yandaşları büyüten yolsuzluk ekonomisine son vererek, dar gelirlilere gelir artışı sağlayacağız. Bu program için gerekli parasal kaynağı, kamusal israfları önleyerek ve adaletli bir vergi politikasıyla oluşturacağız. Böylece yoksulluk sınırının altında yaşayan yaklaşık 60 milyon yurttaşımıza aktaracağımız gelir ile hakça paylaşımı sağlayacağız” dedi. 

 

Temelli, hedeflerine ulaşmak için üç programı hayata geçireceklerini ifade ederek, programlarını Hakça Dağıtım Programı, Sosyal Haklar Programı ve Borçsuz Yaşam Programı şeklinde sıraladı. 

 

Temelli, programların detaylarını şöyle sıraladı: 

 

“* Hakça Dağıtım Programımızdan, yoksulluk sınırının altında geliri olan, 28 milyon 600 bin yurttaşımız yararlanacaktır.

 

* Çiftçiler, asgari ücretliler, işsizler, işçiler, memur ve emekliler Hakça Dağıtım Programı ile nefes alacaklar.

 

* Emekliler geçinemedikleri için çalışmak zorunda olmayacak.

 

* Sosyal Haklar Programımızı, yoksulluk sınırının altında geliri (6 bin TL) olan 10 milyon hanede uygulayacağız.

 

* Tüm yurttaşlara Nitelikli ve Ücretsiz Temel Kamu Hizmetlerinin sunulmasını sağlayacağız.

 

* Gençler ya okulda ya da istihdamda olacak.

 

* Her mahalleye 1 kreş açarak kadınların sosyal yaşama, istihdama katılımını sağlayacağız.

 

* Sosyal Haklar Programından yararlanan haneleri, sosyal politikalarla kademeli olarak yoksulluk sınırının üzerine çıkaracağız.

 

* Engelli emeğini değersizleştiren söylemle mücadele edeceğiz. Engelli istihdamı için teşvikler geliştireceğiz. Özel ve kamu alanında engellilerin istihdam kotalarını dolduracağız. HDP iktidarının ilk yılında 50 bin engelliyi kamuda istihdam edeceğiz.

 

* 25 milyon vatandaşımızın, tüketici kredisi ve kredi kartı borçları her gün katlanıyor. 5 milyon vatandaşımız borç taksitlerini ödeyemiyor.

 

* İşçi, çiftçi, esnaf, memur, emekli, işsiz, yoksulluk sınırının altında gelire sahip tüm yurttaşlarımızın, toplam 50 bin liraya kadar olan her türlü banka borçlarının faizlerini sileceğiz. Anapara borçlarını sıfır faizli ve uzun vadeli olarak yeniden yapılandıracağız.

 

* İcra takiplerini durduracağız.

 

* Hakça Dağıtım Programımızla geliri artan vatandaşlarımızın üç yıl içinde borçlarını bitirerek Borçsuz Yaşama geçireceğiz.

 

VERGİDE ADALETİ SAĞLAYACAĞIZ 

 

* HDP olarak adaletli ve etkin bir vergi sistemi kurarak, Hakça Dağıtım Programı (HDP) için kaynak yaratacağız. Kamu hizmetlerinin finansmanında vergilemeyi esas alacağız.

 

* AKP döneminde sermaye geliri elde edenler adaletli bir biçimde vergilendirilmediği için toplam servetin % 60’ı nüfusun % 1’inin elinde kümelenmiştir. Servete duyarlı vergilendirme ile bu haksızlığı gidereceğiz.

 

* Gelir ve servete göre artan oranlı bir sistemle, çok kazanandan çok, az kazanandan az vergi alacağız.

 

* ÖTV ve KDV gibi vergilerin, vergi gelirlerinin içerisindeki payını düşüreceğiz.

 

* Yurtdışındaki vergi cennetlerindeki varlıkları tespit edip vergilendireceğiz. Bu durumu

tespit edilen siyasetçiler ve birinci dereceden akrabaları için hukuki denetimle ağır hapis cezaları getireceğiz. Türkiye’de kazanıp, paralarını yurtdışındaki vergi cennetlerine kaçıranlardan hesap soracağız.

 

* Kurumlar vergisini küçük kurumlar için yüzde 15’ten başlatarak ölçeğe göre artanoranlı hale getireceğiz. Üretim ve istihdamı teşvik için yatırım indirimi istisnasını yükselteceğiz.

 

* Gelir vergisi reformunu yapacağız. Yoksulluk sınırının altında gelire sahip vatandaşlarımızın vergi yükünü düşüreceğiz.

 

* AKP döneminde imar artışlarıyla yaratılan kent rantlarını HDP iktidarında artan oranlı bir şekilde vergilendireceğiz.

 

 

BÜTÇE HAKKINI DEMOKRATİK ŞEKİLDE UYGULAYACAĞIZ 

 

* Bütçe hakkı temel haklardandır. Bütçe hakkının kullanımını kısıtlayan düzenlemeleri kaldıracağız, bütçeyi demokratikleştireceğiz.

 

* Meclisin bütçe yapım ve denetleme hakkını sağlayacağız.

 

* Yerel yönetim bütçeleri yerel meclislerde oluşturulacaktır. Genel bütçenin payını kademeli olarak azaltacağız.

 

* AKP hükümeti son yıllarda güvenlikçi politikalara artan oranda kaynak aktarmaktadır. Bu politikalar bir yandan ülke içinde toplumsal barışı, dışarıda da bölgesel barışı tehdit etmektedir. HDP iktidarında, Türkiye’de ve bölgemizde uygulayacağımız barışçı politikalar ile bu harcamalardan büyük ölçüde tasarruf edeceğiz.

 

* Kamu ihalelerinde açıkça yandaşlara verilen davet usulü gibi şeffaf olmayan ihale usullerini kaldıracağız.

 

AKP’NİN İSRAF EKONOMİSİNE SON VERECEĞİZ 

 

* Türkiye’de kamusal israflar devasa boyuttadır. HDP iktidarında israfları önleyerek ortaya çıkarılan kaynağı düşük gelirlilere transfer edeceğiz. Bütün kamu kurumlarında şatafata son vereceğiz.

 

* 2019 yılında 2 milyar lirayı aşması beklenen Cumhurbaşkanlığı bütçesini % 90 oranında düşüreceğiz.

 

* Örtülü ödeneği sonlandıracağız.

 

* Faizleri emir ile değil güven ile düşürerek faiz giderlerimizi azaltacağız.

 

* Mersin Akkuyu ve Sinop nükleer santral projelerini iptal edeceğiz.

 

* Kamu Özel Ortaklığı projeleri kapsamındaki şehir hastaneleri, köprü-otoban ödemelerini durduracağız. Kamu yararına aykırı bu proje anlayışına son vereceğiz.

 

* Vergi kaçakçılığı, yolsuzluk, ihalelere fesat suçlarına ilişkin cezaları arttıracağız.

 

* Büyük sermayeye yönelik vergi muafiyet, istisna, indirim ve vergi aflarına son vereceğiz.

 

* Başta Cumhurbaşkanlığının uçakları, makam arabaları olmak üzere kamudaki lüks araç saltanatına son vereceğiz. Cumhurbaşkanı dahil tüm kamu görevlilerinin tarifeli uçak ve toplu taşıma kullanmalarını sağlayacağız.

 

* Özelleştirilen şeker fabrikalarını kamulaştıracağız.

 

EMEKÇİ HALKLARINI ALACAK 

 

AKP’nin ekonomik büyüme iddiasına rağmen işsizlik oranları 2002 yılının üzerindedir. AKP döneminde, reel ücretler azalmış, işçi cinayetleri katlanmıştır. OHAL döneminde 192 bin işçiyi kapsayan 14 grev yasaklanmıştır. Emeğin GSYİH’den aldığı pay AKP döneminde yüzde 50’den yüzde 30’a düşmüştür. HDP iktidarında emekçi hakkını alacak.

 

* Resmi haftalık çalışma saatlerini ücret kaybına yol açmaksızın 35 saate indireceğiz.

 

* Güvenceli iş imkanlarını çoğaltacağız.

 

* Kiralık işçilik uygulamasına son vereceğiz.

 

* Taşeron işçiliği özel sektörde de kaldıracağız.

 

* Ev işçilerinin sosyal güvenlik haklarını koruyacağız.

 

* Mevsimlik işçilerin haklarını geliştirmek ve korumak için kapsamlı bir düzenleme yapacağız.

 

* İnşaat emekçilerinin güvenliği için kapsamlı bir düzenleme yapacağız.

 

* Madenleri kamu eliyle işleteceğiz.

 

* KHK ile ihraç edilen kamu emekçileri işlerine döndüreceğiz.

 

* Asgari ücreti net 3 bin TL yapacağız ve vergiden muaf tutacağız.

 

KOBİ DESTEK PROGRAMI 

 

* Hakça Dağıtım Programımızla (HDP) KOBİ’lere yönelik istihdam ve yatırım odaklı şeffaf bir teşvik sistemi kuracağız.

 

* Yerel kalkınmayı esas alacağız. KOBİ’leri desteklemek amacıyla Yerel Kalkınma Bankaları’nı kuracağız.

 

* AKP’nin sadece yandaş 19 firmaya verdiği 135 milyar liralık teşvik programı gibi teşvikleri iptal edeceğiz.

 

* İlave istihdam yaratılması koşuluyla istihdam teşviki vereceğiz. Böylece işsizliği önemli oranda azaltacağız.

 

* Büyük sermayeyi değil, KOBİ’leri destekleyeceğiz.

 

* Yeni bir Anti-tekel yasası çıkaracağız, tekelleşmeyi ve haksız rekabeti engelleyeceğiz.

 

* KOBİ’lerde en az yarısı kadın olacak şekilde 5 milyon kişiye insan onuruna yaraşır yeni iş imkânı sağlayacağız.

 

ÇİFTÇİ VE TARIM DESTEK PROGRAMI 

 

* Hakça Dağıtım Programımızla (HDP) çiftçiye mazot, gübre, ilaç ve tohum desteğini iki katına çıkaracağız.

 

* Çiftçiye ürün alım garantisi vereceğiz.

 

* Tarım merkezli, doğa ile barışık, enerji tasarrufunu gözeten çiftlikler ile yoksulluğa ve işsizliğe kalıcı çözümler üreteceğiz.

 

* AKP’nin uygulamadığı, "Milli gelirin en az yüzde 1’i oranında (36 Milyar Lira) çiftçiye destek” kanununu derhal uygulayacağız.

 

* Tarımsal arazilerin konutlaşması ve sanayileşmesinin önlenmesi amacıyla Tarımsal Sit

Alanları tesis edeceğiz.

 

* Tarım ve hayvancılık alanında temel sorunlara ilişkin AR-GE alanları hızlı bir şekilde oluşturacağız.

 

* Sulama, tohumculuk, hayvan besiciliği teknolojilerinde dışa bağımlılığı azaltacağız. Bu amaçlara uygun kooperatifleşmeyi teşvik edeceğiz.

 

* Yayla yasaklarını derhal kaldırılacağız. Köylere geri dönüşün koşullarını oluşturacağız. Bu kapsamda çiftçilere canlı hayvan ve arazi desteği sağlayacağız.

 

ESNAF DESTEK PROGRAMI 

 

* Hakça Dağıtım Programımızla (HDP) dar gelirli vatandaşlarımızın gelirini arttırmamızla, alışveriş artacak, esnaflarımız nefes alacaktır.

 

* AKP döneminde mantar gibi çoğalan, ithalata bağımlılığı arttıran, kurulduğu yerlerde trafik sıkışıklığını arttıran AVM’lere yeni ruhsat vermeyeceğiz.

 

* Zincir marketleri, esnafların varlığını tehlikeye attığı bölgelerde yasaklayacağız.

 

* Esnafın vergi yükünü azaltacağız. Esnaf dayanışma sandıkları kuracağız.

 

* Şoför esnafına mazot desteği ve balıkçı esnafına balıkçılık desteği vereceğiz.

 

ÜCRETSİZ TEMEL KAMU HİZMETİ

 

* Eğitimi kamuoyu denetiminde, nitelikli kamu okullarında gerçekleştireceğiz. Sağlık sektöründe, kamu sağlığını tehdit eden piyasalaştırma ve özelleştirme uygulamalarını sonlandıracağız.

 

* Tüm kamu çalışanlarını kadroya alacağız. Kamuda taşeron/geçici istihdam uygulamasını sonlandıracağız.

 

* Toplu ulaşımı; öğrenci, engelli, emekli, gençler ve yoksulluk sınırının altındaki yurttaşlarımız için ücretsiz yapacağız.

 

* Yoksulluk sınırının altındaki yurttaşlarımıza, su, doğalgaz ve elektrik kullanımı asgari ihtiyaç miktarına kadar ücretsiz olacaktır. Böylece, bu miktarların aşılmaması sonucuyla enerji tasarrufu sağlanacak ve kaynak israfı önlenecektir. Bu miktarları aşan tüketimi olanlar ise artan oranlı fiyatlandırmaya tabi olacaktır.

 

EMEKLİLER ÇALIŞMAK ZORUNDA KALMAYACAK 

 

* HDP iktidarında en düşük emekli geliri 3 bin TL olacak. Emekliler geçinemediği için çalışmak zorunda kalmayacak. Bu sayede gençlere iş alanı açılacak.

 

* Emeklilerin sendikal örgütlenme özgürlüğü önündeki bütün engelleri kaldıracağız.

 

* Emeklilik yaşını düşüreceğiz.

 

* Kısmi zamanlı çalışanlar için emeklilik koşullarını kolaylaştıracağız

 

GENÇLER GELECEĞİMİZDİR 

 

AKP döneminde ne işte ne eğitimde olan gençlerin oranı yüzde 26’ya yükselmiş, genç işsiz sayısı bir milyonu aşmıştır.

 

* HDP iktidarında gençlere her ay 500 TL yüklenilen genç kart sağlayacağız.

 

* KYK burslarını karşılıksız hale getireceğiz. Bursları her öğrenci için en az 750 TL’ye çıkaracak, bu miktarı yüksek lisans ve doktora için kademeli olarak artıracağız.

 

KREŞ HAKKI 

 

* Güvenli kreş hakkını sağlayacağız.

 

* Toplumsal cinsiyet eşitsizliği nedeniyle kadınlar üzerine yüklenen bebek bakım yükünü hafifleteceğiz. Her mahalleye 1 kreş açacağız.

 

* 35.000 kreş açarak bu alanda kamusal denetimde en az 210 bin kişilik istihdam sağlayacağız.

 

* Kadınların işgücüne ve istihdama katılımının önündeki engeli kaldırmış olacağız. 

 

DOĞA DOSTU KENTLER 

 

* Kentlerin rant için yağmalanmasına karşı insan ve doğa dostu kentler inşa edeceğiz. ‘Çılgın projeler’ yerine insan, toplum ve doğa yararına ‘makul’ projeler gerçekleştirerek herkese insan onuruna yakışır barınma imkânı sağlayacağız.

 

* İmar barışında, yoksulların düşük değerli konutlarından yüzde üç değil (AKP’nin açıkladığı gibi), yüzde bir vergi alacağız.

 

* Kentsel yüksek rantları, artan oranlı vergilemeye tabi tutacağız. Yani AKP’nin yapmak istediği gibi, bir konutu olanla ‘yüz dairesi’ olandan aynı oranda vergi almayacağız.

 

* Bu kapsamda elde edilen vergileri kuracağımız İmar Fonu’nda toplayacağız. Bu Fon’u, yerinde kentsel dönüşüm için kullanacağız.

 

Siyaset tercihte bulunmaktır. Ekonomi politikalarında da tercihimizi yoksullardan, emekten, barıştan, kadından, doğadan yana kullanacağız.”