DİYARBAKIR - Diyarbakır’ın 3 bin yıllık geçmişe sahip olan Zerzevan Kalesi, UNESCO Dünya Miras Geçici Listesi’ne alındı. Kararın olumlu bulan MMO Şube Eşbaşkanı Ferit Kahraman, Sur’u anımsatarak UNESCO’nun sorumluluklarını yerine getirmesi gerektiğini söyledi.
Diyarbakır'ın Çınar ilçesinde Roma İmparatorluğu döneminde askeri yerleşim olarak kullanılan 3 bin yıllık Zerzevan Kalesi, UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi'ne girdi. Diyarbakır Ticaret ve Sanayi Odası (DTSO) Turizm Platformu, tarihi Zerzevan Kalesi’nin UNESCO Dünya Kültür Mirası Listesine alınması için Ocak ayında başvuru yaptı.
STRATEJİK NOKTA
Arkeolojik kazıların devam ettiği kale, kazı ekibi tarafından şöyle tanıtılıyor: “Askeri yerleşim antik yol güzergahında, 124 metre yükseklikteki kayalık bir tepede bulunan Zerzevan Kalesi, Amida ile Dara arasında stratejik bir noktada yer alıyor. Yerleşim konumu itibarıyla bütün vadiye hakim, antik ticaret yolu üzerinde, geniş bir alanı kontrol altında tutan, stratejik bir Roma sınır garnizonu olan kale aynı zamanda Roma-Sasani arasındaki büyük mücadelelere de sahne oldu. 60 dönümlük arazide yer alan, 12-15 metre yüksekliğinde ve 1200 metre uzunluğunda sur kalıntısı, 21 metre yüksekliğinde gözetleme ve savunma kulesi, kilise, yönetim binası, konutlar, tahıl ve silah depoları, yer altı ibadethanesi, sığınaklar, kaya mezarları, su kanalları ile 54 su sarnıcı bulunuyor.”
MİTHRAS TAPINAĞI İLE GÜNDEME GİRDİ
Yapılan kazılar sonucu kalede 2018 yılında ortaya çıkarılan Mithras Tapınağı'nın ortaya çıkarılması ile gündeme girmişti. 2019 yılında 350 bin kişinin ziyaret ettiği Zerzevan Kalesi'nin bölgenin tarihini aydınlatma açısından büyük önem taşıdığı vurgulanırken arkeologların kaledeki kazısı ise sürüyor. Kazıların ise 50 yıl süreceği belirtiliyor.
‘TANRININ HİKAYESİ’
Zerzevan Kalesi daha önce Uluslararası Anıtlar ve Sitler Konseyince (ICOMOS) hazırlanan "ICORP On The Road Projesi" kapsamında kültür miras alanları, yapılar ve somut olmayan değerlerin, bulundukları çevrenin gelişimine sağladıkları katkıdan dolayı belgesel serisi için tarihi 4 mekan arasından rota olarak seçilmişti. Bunun üzerine National Geographic, projesini tamamladığı “Tanrının Hikayesi” belgeselinin hazırlıklarına başladı.
UNESCO DUYARLI OLMALI
Konuya ilişkin görüştüğümüz Mimarlar Odası Diyarbakır Şubesi Eşbaşkanı Ferit Kahraman, UNESCO’nun bu kararının sevindirici olduğunu söyledi. Bilinmeyen bir tarihin orada yattığını ve ortaya çıkarılmayı beklediğini belirten Kahraman, bu çalışmalarda emeği olan kazı ekibine teşekkür ettiklerini söyledi. Kahraman, bu güzel gelişmenin yanında UNESCO’yu bir yandan eleştirilmesi gerektiğini belirterek, “Biliyorsunuz UNESCO yapılan tüm çağrılara sessiz kalarak Dünya Miras Listesinde yer alan Sur’da yapılan tarih kıyımına duyarsız kaldı. Çatışmalı süreçten bu yana ilk kez Sur’u ziyaret etmeyi planlamışlardı ancak bu salgından dolayı bu ziyaretin ertelenme durumu söz konusudur. Miras Listesinde yer alan bir yerde yapılan bunca tahribata rağmen UNESCO’nun sorumluluklarını yerine getirmediği hep beraber şahit olduk. Sahip çıkma veya koruma altına almak kararların taraflı tutumlardan bağımsız bir şekilde gerçekçi bir şekilde yapılması lazım. Bundan dolayı koruma altına alınan yerlere karşı daha fazla hassas olunması gerektiğini vurgulamak istiyoruz” dedi.