Diyarbakır, Adana ve Batman başta olmak üzere birçok kentte 21 Şubat Dünya Anadil Günü vesilesiyle yapılan açıklamalara çok sayıda kişi katıldı. Açıklamalarda, anadilin önemine vurgu yapılarak, Kürtçe’nin resmi dil olması talebinde bulunuldu.
Dicle Üniversitesi öğrencileri, 21 Şubat Dünya Anadil Günü'nü etkinlikle kutladı. Hukuk Fakültesi kampüsü önünde bir araya gelen öğrenciler, ilk olarak açıklama yaptı. “Ağaç kökü üzerinden, insan ise dili üzerinde yeşerir” pankartı açan öğrenciler, “Dilsiz yaşam olmaz” ve “Özgür dil özgür yaşam” yazılı dövizler taşıdı. Üniversite öğrencisi Onur Erzen, UNESCO verilerine göre Türkiye’de 18 dilin yok olma tehlikesi ile karşı karşıya olduğunu belirterek, “Uygulanan tekçi politikalar sebebiyle anadilimiz olan Kürtçe ne okullarda ne de Meclis’te kabul görmüyor” dedi. Açıklamanın ardından sembolik Kürtçe dersi verildi. Etkinlik, çekilen halaylarla son buldu.
İnsan Hakları Derneği (İHD) Adana Şubesi, 21 Şubat Dünya Anadil Günü vesilesiyle "Anadil haktır, yasaklanamaz" şiarıyla İnönü Parkı'nda açıklama yaptı. "Anadil haktır, engellenemez. 21 Şubat Uluslararası Anadil Günü" pankartının açıklamada Kürtçe, Türkçe, Arapça, Ermenice yazılı "Anadil yaşamdır" dövizleri taşındı. Açıklamaya HDP il, ilçe yöneticilerinin yanı sıra çok sayıda kişi katıldı. İHD Adana Şube Başkanı Avukat Yakup Ataş, dilin; insanın kimliği, kendisini anlatma beyanı ve varoluşu olduğunu dile getirdi.
HDP Adana İl Eşbaşkanı Mehmet Karakış, Kürtçe'nin Meclis'te "Bilinmeyen dil veya X" olarak nitelendirilmesine tepki göstererek, Kürt halkının kimliğini ve gerçekliğinin kabul edilerek, Kürtçe resmi dil olarak kullanılmasını istedi.
Açıklama "Bê ziman jiyan nabe" sloganları ile son buldu.
Kürt Dil Platformu Batman Temsilciliği, Yılmaz Güney Parkı’nda açıklama yaptı. HDP Kadın Meclisi Sözcüsü Ayşe Acar Başaran, HDP Batman Milletvekilli Mehmet Rüştü Tiryaki ile çok sayıda kişi açıklamaya katıldı. “Dar li ser koka xwe, mirov li ser zimanê xwe şîn dibe” pankartının açıldığı açıklamada konuşan Tiryaki, Kürt diline sahip çıkılması çağrısında bulundu. Tiryaki, "Kürtçeye sahip çıkılmaması halinde yok oluş ile karşı karşıya kalır. Bundan kaynaklı yaşamın her alanını Kürtçeye çevirelim” dedi.
ARİ-DER Eşbaşkanı Mazlum Buksel, “Tek dil, tek millet” ideolojisinden vazgeçilmesini istedi. Buksel, “Kürt Dil Platformu olarak, bu ülkede bütün halkların dillerini özgürce kullanmalarının önündeki engellerin kaldırılması ve anadilinde eğitimin yasal güvenceye kavuşturulmasını savunmakta ve talep etmekteyiz. İvedilikle gerekli anayasal düzenlemeler yapılmalıdır. Eğitim sistemimiz gerçekliğimize ve insanlık değerlerine uygun olarak çok dilli ve çok kültürlülük esasında yeniden düzenlenmelidir. Yasakçı, tekçi, asimilasyoncu politikalar artık son bulmalıdır" diye konuştu.
Açıklama “Bê ziman jiyan nabe (Dilsiz yaşam olmaz)" sloganıyla son buldu.
MARDİN
Mardin'in Kızıltepe ilçesinde bulunan Mezopotamya Kültür ve Sanat Derneği, 21 Şubat Dünya Anadil Günü dolayısıyla düzenlediği etkinlikleri bugün 5 dilde şiir dinletisi ve Kürtçe Çocuk Korosu'nun seslendirdiği şarkılar ile devam etti. Etkinlik saygı duruşu ile başlarken, ilk olarak katılımcılar söz aldı. Ardından geçilen programda Kürtçe, Türkçe, Arapça, Ermenice ve Süryanice şiirler peş peşe okundu. Şiir dinletisinin ardından Kürtçe Çocuk Korosu sahne aldı. Çocuk Korosu, enstrümanlar eşliğinde Kürtçe şarkıları ile izleyicilere keyifli anlat yaşattı
VAN
Van Bilim, Antropoloji, Sanat ve Kültür Derneği (BASK-DER) , 21 Şubat Dünya Anadil Günü ilişkin binasında basın toplantısı düzenledi. Toplantıda konuşan BASK-DER Üyesi Yunus Küçükçelebi, Kürt dili üzerinde geliştirilen asimilasyon politikalarına Kürt halkının izin vermeyeceğini söyledi. Küçükçelebi, “Kürt dili, yaklaşık 50 milyonluk bir ulusun dilidir. Ancak Kürt dili temel kullanım olanaklarından, Kürtler de dil haklarından mahrum bırakılmıştır” diye konuştu.
Eğitim Sen Van Şubesi, 21 Şubat Anadil Günü kapsamında açıklama yaptı. “Her netew bi zimanê xwe heye ziman hebune” pankartının açıldığı açıklamada sık sık “Bê ziman jiyan nabe” ve “Zimane me rumete me ye” sloganları atıldı. Hazırlanan Kürtçe metni Arsisa Dil Kültür ve Sanat Araştırmaları Derneği Yöneticisi Seyit Aram, Türkçe metni ise Eğitim Sen Van Şube Eşbaşkanı Murat Atabay okudu.
Yapılan açıklamada, “Tüm sivil toplum kuruluşlarına çağrımız, anadilin önündeki engellerin kaldırılmasına yönelik ve anadilde eğitimin hakkı tanınması konularında duyarlı olmalıdırlar. Anadil kültürün temelidir, aynı zamanda ulusal bilincin temelidir. Çocuğumuza bırakacağımız en değerli şey dil mirasıdır” denildi.
ERCİŞ
Merkezi Erciş’te olan Dil, Kültür ve Sanat Araştırmaları Derneği’nin (ARSİSA) ilçe merkezinde bulunan bir düğün salonunda yapmak istediği dil paneline izin verilmedi. Etkinliğin başlamasına kısa süre kala panelin yapılacağı düğün salonuna gelen polisler, etkinliğe izin verilmeyeceğini iletti. Uygulamaya tepki gösteren Dernek Sözcüsü Cevdet Zilanli, gerekli bütün başvuruları yaptıklarını belirterek, engellemenin keyfi olduğunu söyledi. Etkinliğe izin verilmemesi üzerine yurttaşlar ARSİSA binasına geçti. Dil bilimci Samî Hezil ve Ehmet Salxin’in katıldığı panelin ardından müzik dinletisi verildi.
KARS
HDP Kars il yönetimi Dünya Anadil Günü’ne ilişkin basın açıklaması yaptı. İl binasında yapılan açıklamada konuşan HDP il Eşbaşkanı Cengiz Anlı, Türkiye’de dillerin yok edildiğini belirterek, “Kürtçe konuşulmaz, öğretilmezse yok olma ile karşı karşıya kalır. Dil yok olursa yaşam da yok olur. Kürt çocuklarının anadillerini resmi olarak öğrenmesi bir haktır ve bu hakkı kimse engelleyemez” dedi.
HAKKARİ
Hakkari’de de HDP il binası önünde güne ilişkin açıklama yapıldı. Açıklamayı okuyan il yöneticisi Kadir Şahin, “Mevcut iktidarın Kürtçeye yaklaşımı ikiyüzlü ve taktikseldir. Bir taraftan seçmeli derslerle anadil hakkı bireysel bir hak kategorisine indirgenirken öbür taraftan Kürtçe, meclis tutanaklarına bilinmeyen dil olarak geçmektedir. Bizler parti olarak seçmeli derslerin yeterli olmadığı gerçeğini ve herkesin kendi anadiliyle eğitim hakkına sahip olduğunu her koşulda savunmaya devam edeceğiz” dedi.
YÜKSEKOVA
Yüksekova HDP ilçe binası önünde yapılan açıklamayı HDP ilçe yöneticisi Star Kurt okudu. Anadil üzerindeki yasakçı, asimilasyoncu politikaları kabul etmediklerini söyleyen Kurt, “Geçici, oyalamaca ve taktiksel bir takım girişimlerle anadilde eğitim sorunun çözülmeyeceği gün gibi ortadadır. Siyasal iktidarların yüzyıldır ideolojik saiklerle tam bir dil ve kültür kırımına uğrattığı ve çölleştirdiği bu toprakları yeniden yeşertecek tek dinamik HDP’nin yeni yaşam anlayışıdır” diye konuştu.
IĞDIR
HDP Iğdır İl Örgütü yöneticileri, 21 Şubat Dünya Anadil Günü nedeniyle kent merkezinde el ilanı dağıtarak günün önemine ilişkin açıklama yaptı. Cumhuriyet Caddesi’nde bulunan Musa Anter anıtı önünde basın açıklaması okuyan HDP Iğdır İl Eşbaşkanı Süleyman Serhat, “AKP genel başkanı Batman’da Kürtçe müzik dinleyip Kürtçeyi propaganda malzemesine dönüştürürken siyasi iktidarın sürekli canlı tuttuğu Kürt düşmanlığı yüzünden insanlar Kürtçe konuştuğu için sokaklarda katledilmektedir. Bizler bu yaklaşımı kabul etmiyoruz. Siyasi iktidarın Kürtçeye yaklaşımı kendini en çok halkın iradesine el koyan kayyumların Kürtçeyi kamusal alandan tamamıyla silme girişimlerinde göstermiştir” diye konuştu.
ANKARA
Dil Hakları İzleme ve Belgeleme ve Raporlama Ağı tarafından hazırlanan 159 kurumun imzalandığı ortak basın açıklaması 27 dilde yayınlandı. Açıklamada, anadillerin önündeki engellerin kaldırılması talep edilirken dil hakkının insan hakkı olduğu vurgusu yapıldı.
Açıklamanın tam metni şöyle: "Sokakta, evde, işyerinde, şarkılarımızda, sevincimizde, üzüntümüzde anadillerimiz bizimle yaşıyor. Dillerimiz tıpkı doğamız gibi yeni dünyanın karmaşasında, politik ve ekonomik nedenlerle göz ardı ediliyor. Bizler; çocuklarımızın da anadillerinde yaşamalarını istiyoruz. Bu konuda, devletin ve kişilerin üzerine düşen görevleri yerine getirmesini bekliyoruz. Anadillerimizin önündeki engellerin kaldırılmasını ve dillerimizin teşvik edilmesini talep ediyoruz. Farklı dillerin bir arada yaşayıp gelişmesinin, barışın ve toplumların kardeşliğinin garantisi olduğuna inanıyoruz. Unutmayalım; dil hakkı, insan hakkıdır. Doğamızı, sokaklarımızı, müziğimizi, anadilimizi bırakmıyoruz. Anadilimiz bizimle yaşıyor, biz de anadilimizle yaşıyoruz!”
URFA
Urfa Emek ve Demokrasi Platformu, 21 Şubat Dünya Anadil Günü nedeniyle basın açıklaması yaptı. Haliliye ilçesinde bulunan Topçu Meydanı'nda yapılan açıklamaya Halkların Demokratik Partisi (HDP) Urfa Milletvekili Ayşe Sürücü, Urfa Barış Anneleri İnisiyatifi üyeleri, siyasi parti temsilcileri ve çok sayıda yurttaş destek verdi. Açıklamada platform adına konuşan Eğitim Sen Urfa Şube Eşbaşkanı Mahmut Binici, anadilin önemine vurgu yaparak "Anadil birleştirir, paylaşımı artırır, sosyal içerme, yenilikçi düşünme ve hayal gücünün gelişimini sağlar. Hayal gücü ile somut gerçekliği buluşturur, özgüveni, özsaygıyı artırır. Empati kurma gücünde belirgin fark yaratır" diye konuştu. Kürtçe'ye dönük uzun yılardır süre gelen baskı politikalarına dikkati çeken Binici, "Kürtçe resmi dil olmalı. Baskılara, asimilasyon politikalarına son verilmesi lazım" dedi.
Ardından söz alan HDP Urfa Milletvekili Ayşe Sürücü, tekçilik politikalarına değinerek "Tekçilik politikaları yüz yılı geride bıraktı. En çok konuşulan dilerden biri olan Kürtçe tanınmıyor,, resmi dil olarak görülmüyor. Kürtçe eğitim dil olmalı. Çocukların ana dilinde eğitim alması için mücadele içinde olacağız. Yasaklamalar ile Kürtçe yî unutturmak istediler ancak Kürtler bütün baskılara karşı dillerini savundular ve korudular. Bütün diller serbest olmalı. Okullarda bütün kademelerde Kürtçe eğitim verilmeli bunun yasal olarak düzenlemesi yapılmamalı. Dilimiz kimliğimiz onurumuzdur" şeklinde konuştu.
Açıklamada "Be ziman jiyan nabe" sloganları ile son buldu.
ADIYAMAN
Kamu Emekçileri Sendikaları Konfederasyonu (KESK) Adıyaman Şubeler Platformu, 21 Şubat Dünya Anadil Günü sebebiyle Demokrasi Parkı'nda basın açıklaması düzenledi. Açıklamaya sivil toplum kuruluşları ve siyasi parti temsilcileri destek verdi. Dört farklı dilde yazılan "Anadilim ile varım" pankartının açıldığı açıklamada konuşan Eğitim ve Bilim Emekçileri Sendikası (Eğitim Sen) Adıyaman Şubesi Sekreteri Zeynal Polat, bir çok dilin yok olma tehlikesi ile karşı karşıya kaldığını belirterek şunları söyledi: "Eğitim sistemimiz gerçekliğimize ve insanlık değerlerine uygun olarak çok dilli ve çok kültürlülük esasında yeniden düzenlenmelidir. Başta eğitim ve sağlık olmak üzere kamusal hizmetler nitelikli, parasız, ulaşılabilir, bilimsel olmasının yanı sıra anadil esaslı çok dilli sunulmalıdır."
Açıklama, alkışlar ile son buldu.
MARDİN
Kamu Emekçileri Sendikalar Konfederasyonu (KESK) Mardin Şubeler Platformu, 21 Şubat Dünya Anadil Günü dolayısı ile açıklama yaptı. KESK'e bağlı sendika şubelerinin olduğu bina önünde yapılan açıklamaya çok sayıda kişi katılırken, "Em perwerdehiya zimanê zikmakî dixwazin" pankartı açıldı. "Be ziman jiyan nabe" sloganının atıldığı açıklamada metni Eğitim Sen yöneticisi İbrahim Yiğit okudu.
Resmi ideoloji doğrultusunda tek tipleştirme politikalarından en çok dillerin etkilendiğini ifade eden Yiğit, çocukların kimliklerinin ve kişiliklerinin bir parçası olarak anadilde eğitimin öneminin bilimsel verilerle tartışma götürmez şekilde kanıtlandığını söyledi. Türkiye'de anadilde eğitim yerine anadillerin öğrenilmesinin seçmeli dersler olarak verilmesinin yetersiz olduğunu kaydeden Yiğit, kamusal alanlarda anadillerin kullanılması konusunda halen bir adım ileri gidilmediğini kaydetti.
Anadilde eğitim hakkının engellenmesinin insan hakları ihlali olduğuna dikkat çeken Yiğit, anadilde eğitim için gerekli anayasal düzenlemelerin yapılmasının acil olduğunu söyledi. Başta eğitim ve sağlık alanlarında kamusal hizmetlerin anadil esaslı olması gerektiğinin altını çizen Yiğit, "Yasakçı, asimilasyoncu, politikaların son bulması için emek ve demokrasi mücadelesini yükseltme kararlılığımızı bir kez daha ifade ediyoruz" dedi.
Açıklama sloganlar eşliğinde son bulurken, açıklamanın ardından Anadilde eğitime dair panel düzenlendi.
ANTEP
Halkların Demokratik Partisi (HDP) Antep İl Örgütü, 21 Şubat Dünya Anadil Günü sebebiyle parti binasında basın toplantısı düzenledi. Toplantının yapıldığı salona “Ziman jiyan a (Dil yaşamdır)” pankartı asıldı. Toplantıda dilin insan yaşamındaki önemine dikkati çeken HDP Antep İl Eşbaşkanı Musa Aydın, “Anadil hakkı Türkiye’de tanınmıyor. Asimilasyon politikaları sonucu bir çok yok oldu, bir çok dil ise yok olma tehlikesi ile karşı karşıya. Kürtçe konuştuğu için insanlar katledildi. HDP olarak dillere dönük asimilasyon politikalarını kınıyoruz. Halklarımıza söz veriyoruz, bütün dillerin özgürce konuşulduğu bir yaşamın mücadelesini büyüteceğiz” diye konuştu.
DERSİM
Dersim’de Munzur Üniversitesi Öğrencileri, üniversite kampüsünde bir araya gelerek 21 Şubat Dünya Anadil Günü’nü kutladı. Öğrenciler, anadilin önemine vurgu yapmak amacıyla kampüste bulunan birçok ağaca, birçok farklı dilde “Ziman Nasnameye" yazılı dövizler astı. Ayrıca ellerinde “Zimanê dayikê çermê mirov e”, “Zimanê Kurdî şêrîn û xweş e” ve “Roja zimanê dayikê pîroz be” yazılı dövizleri taşıdı. Öğrenciler daha sonra, Kürtçe klamlar eşliğinde şarkı söyleyip halay çekti.
ANKARA
Halkların Demokratik Kongresi (HDK), 21 Şubat Dünya Anadili kapsamında etkinlik düzenledi. Tüm Belediye ve Yerel Yönetim Hizmetleri Emekçileri Sendikası (Tüm-Bel Sen) konferans salonunda gerçekleşen etkinlikte “Kamber Ateş nasılsın” ve farklı dillerde “Halklar anadilleriyle birlikte yaşar” pankartı asıldı. Etkinliğe çok sayıda kişi katıldı.Etkinlik saygı duruşunun ardından “Reya wan reya me roni dike” sloganıyla başladı.
Açılış konuşmasını yapan HDK Ankara İl Eş Sözcüsü Fikret Çağlayan, 21 Şubat Anadili Günü yerine, 21 Şubat Anadil Hareketi Günü olması gerektiğini söyledi. Tarihsel olarak hareket formu şeklinde devam ettiğini kaydeden Çağlayan, “Bizde bu çalışmaya başlarken bir hareket formunda nasıl çalışma yapabiliriz diye başladık. Özellikle bu coğrafyada var olan farklı haklarla buluşmak istedik. Biz anadil konusunda kendimize zorlaştırıyoruz. Resmî ideolojimize dayattıkları var, anadilini kullananları kendinde aramadığı mükemmeliyetçiliği bizde arıyor. Bizde kendimize onu dayatıyoruz. Yaşam böyle bir şey değil, her şeyiyle var. Eksiklerimizle fazlalıklarımızla varız. Önemli olan yaşamda kendini ifade edebilmelidir. Bilelim ki diller yazıldığı için yaşamıyor konuşulduğu için yaşıyor. Geçmişten bugüne yazılı olarak okunan bazı kaynaklar var. Bazı diller kaynak bırakmasına rağmen ama o diller yaşamıyor, yazılı kaynağı az olup hala yaşayan diller var. Birinci önceliğimiz konuşmak, konuşmada ısrar etmek” şeklinde konuştu.
‘TEHLİKE ALTINDA OLAN DİLLERİ KORUYALIM’
Çağlayan’ın ardından Hemşince konuşan Hüseyin Akbıyık, anadil üzerindeki baskı ve asimilasyon politikalarına değinerek, “Elimizden geldiği kadar ülkedeki tehlike altında olan dilleri koruyalım” çağrısı yaptı. Farklı dillerde konuşan izleyicilerin ardından ise diller üzerindeki baskılara değinen bir kadın Zazaca şiir okudu.
Konuşmaların sonunda Grup Devinim farklı dillerde ezgilerini seslendirmesinin ardından etkinlik son buldu.
