Urfa’nın Viranşehir ilçesine bağlı Eski Kale (Qela Çemdîn) Mahallesi'nde Romalılar tarafından 2’nci yüz yılda inşa edilen Çimdin Kalesi (Qela Çemdîn) yok olma tehlikesiyle karşı karşıya. 

 

Urfa Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu’nun 28 Şubat 2013 kararı ile kale ve çevresi 2’inci derece arkeolojik sit alanı olarak ilan idildi. Şu ana kadar kale ve çevresinde gözle görülen bir arkeolojik çalışma yapılmamış. Yine kalenin korunması, restore edilmesi için çalışma yapılmazken, kalenin korunma kararı kâğıt üzerinde bırakılmış. Kale şimdilerde definecilerin kazı merkezine dönerken, mahalleler tarafından hayvan barınağı olarak  kullanılıyor. 

 

TARİHİN CAZİBE MERKEZİ

 

Viranşehir ilçe merkezine 28 kilometre uzaklıkta bulunan Çemdin Kalesi, Bizanslılar, Araplar, Akkoyunlular tarafından da kullanılmış. Bölgeye hakim bir tepede inşa edilmesi, Ortadoğu’ya açılan İpek Yolu üzerinden bulunması itibariyle tarih içinde cazibe merkezine dönen kale her dönem farklı güçler tarafından istila edilmiş. Kalenin etrafında çok sayıda mağara, kaya mezarları ve su sarnıçlarının yanı sıra eski yerleşim yerleri mevcut. 

 

Kimi anlatılarda kalenin 3 katlı olarak inşa edildiği belirtilse de şimdilerde içinin toprak ve molozla dolu olması nedeniyle böylesi bir yapıdan söz etmek mümkün değil. Geniş bir alanda inşa edilen kalenin etrafına 4 metre kalınlık 14 metre yüksekliğinde duvarlar yapılmış. Kale duvarının sadece iki cephesi ayakta kalırken, geri kalan cepheler ise bakımsızlıktan toprağa gömülmüş. Yine kalenin savunması için kayaların oyularak hendek ve mevzilerin açıldığı görülüyor. Gelinen aşamada savunma amaçlı kullanılan bu hendek şimdiler hayvan pisliği ve toprak ile dolmuş. Çevrede bulunan tarihi mağaralar ise, bölge halkı tarafından hayvan barınağı olarak kullanılıyor. 

 

‘KORUNMAMASI DEVLET POLİTİKASIDIR’

 

Kaleye yakın bir yerde yaşayan İsmail Topkan, kalenin korunmamasının bir devlet politikası olduğunu söyledi.

Arkeoloji mezunu ve tarihe büyük merakı olan Topkan, kalenin maruz kaldığı tahribat karşısında çaresiz olduğunu belirtti. Topkan, “Bu kale sadece bir kesime mal edilemez. Çünkü insanlığın ortak mirasıdır. Geldiğimiz noktada kaleye sahip çıkılmıyor. Defineciler tarafından yapılan kazılar ile kale ciddi anlamda zarar görmüş. Kalenin restore edilmesi gerekiyor. 2 – 3 kez girişimlerde bulunmuş ama bir sonuç alınmamış” dedi. 

 

Çemdin Kalesi’nin yok olmaması için herkesin sorumluk alması gerektiğini söyleyen Topkan, sahiplenme çağrısında bulundu. 

 

MA / Barış Polat