ŞIRNEX - Nesli tükenmek tehlikesiyle karşı karşıya olan Masîyê Piling’ı bulan Cizîrli balıkçı Mehmet Ülkü, birçok balık türünün barajlar nedeniyle neslinin tükendiğini belirterek, “Topraklarımız su altında kalacak. Köylerimiz boşaltılacak. Biz, bu barajı istemiyoruz” dedi.
Dünya Doğayı ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği (IUCN) tarafından duyurulan ve “Kırmızı liste” olarak adlandırılan listede nesli tükenme tehlikesi altında olan yaklaşık 300 balık yer alıyor. Bu listede bulunan balıklardan 10’u kayıp balık projesi kapsamında listelenip aranıyor. Dünyada en çok aranan bu 10 balıktan 2’si Sêrt ve Şirnex’te bulundu. Bunlardan, Batman çöpçü balığı olarak bilinen balık, 2 yıl önce Sêrt’te bulunan Botan Çayı’nda tespit edildi.
LEONARDO DİCAPRİO PAYLAŞTI
Yerel halkın “Komando balığı” dediği Masîyê Piling’ın (Leopar sazanı) bulunması için de 2 akademisyenin girişimleriyle çalışmalar başlatıldı. Akademisyenlere yardımcı olan ve onlarla birlikte çalışan Cizîrli balıkçı Mehmet Ülkü, geçen hafta bu balığı Basa (Güçlükonak) ilçesi sınırlarında Dicle Nehri içerisinde buldu. Oscarlı oyuncu Leonardo DiCaprio’nun sanal medyadaki paylaşımı ile Leopar Sazanı dünya gündemine girdi.
BARAJLAR NEHRİN YAŞAM ZİNCİRİNİ BİTİRİYOR
Komando Balığı’nın (Leopar Sazanı) balığının bulunması için yapılan çalışmaların parçası olan Cizîrli balıkçı Mehmet Ülkü, yaşananları anlattı. Söz konusu balığa daha önce “Komando Balığı” dediklerini ve sıklıkla Dicle Nehri’nde avladıklarını anlatan Ülkü, “Daha sonra büyüklerimize sorduğumuzda buna “Masîyê Piling” dediklerini öğrendik. Bir gün, iki akademisyen buraya geldi ve bu balığın “Leopar Balığı” olduğunu ve bu balığın neslinin tükenmek üzere olduğunu söylediler. Biz de bu balığı bulacağımızı söyledik. Uzun bir süre nehirde hep bu balığı aradık. Bu balık genelde Mayıs, Haziran, Temmuz ve Ağustos aylarında ortaya çıkar. Çünkü sıcak suyu seviyor. Fakat nehir üzerinde barajlar yapıldıktan sonra artık bu balığa rastlayamaz olduk. Nehir suyu baraj bendinin ardında durduğu için artık daha soğuk oluyor. Su sıcaklığı seviyesindeki düşüş bu balığın neredeyse yok olmasına neden oldu” dedi.
‘NEHİRLERİMİZİN TABANI YOSUNLA DOLDU’
Uzun bir süre arama çalışmalarını sürdürdüğünü dile getiren Ülkü, geçen hafta bu balığı bulduğunu söyledi. 2020’ye kadar hemen her gün bir iki tane bu balıktan tuttuklarını kaydeden Ülkü, “Nehir üzerindeki Ilısu Barajı’ndaki kapakların kapatılmasıyla birlikte bu balığın sayısı düşmeye başladı. Yine barajda suyun tutulmasından dolayı nehir tabanı yosun tutmaya başladı. Daha önce kış ayları olduğu zaman yağışların yüksek olması nedeniyle suyun debisi artardı. O zaman da nehrin tabanı temizlenirdi. Ama baraj suyu tuttuğu için artık nehir tabanı temizlenmiyor. Ağlarımızı attığımız zaman sadece yosun takılıyor. Balıklar da yosun içinde yaşayamadığı için nesli giderek tükeniyor. Daha önce burada birçok balık vardı. Her yerde balık tutuyorduk. 100 kilo ağırlığında balıkları bile bulabiliyorduk. Fakat artık balık bulmakta zorlanıyoruz. Artık suyumuzdan da koku gelmeye başladı” diye konuştu.
YENİ BARAJ YAPILACAK
Cizîr ilçesinin Misûrîyê (Kurtuluş) Mahallesinde oturan Ülkü, “Ilısu Barajı’dan yaklaşık 50 kilometre uzaktayız ama burası bile o kadar çok etkileniyor. Şimdi son ova alanımız olan yerlerde yeni bir baraj daha yapılarak su altında bırakılmak isteniyor. Şu an bulunduğumuz Misûrîyê Mahallesi ilçe merkezine 3-5 kilometre uzaklıkta. Tam bu mahallede yeni barajın bentleri inşa edilecek. 40 metre yüksekliğinde yapılacak barajdan sonra ardında birikecek su ile bütün alçak düzlükler su altında kalacak. Su durgunlaştığı için suyla birlikte gelen bütün alüvyon materyaller barajın dibine çöküyor. Barajdan çıkan su bütün minerallerinden arındırılmış olduğu için de kendisinden sonraki yaşam alanlarını besleyemiyor. Bu da suyun içindeki canlı yaşamını doğrudan etkiliyor” ifadelerini kullandı.
‘COĞRAFYAMIZ YOK EDİLİYOR’
Yaşadıkları alanların yapılacak barajla su altında kalacağına dikkat çeken Ülkü, “Mahallemiz de sular altında kalacağı için burada yaşayan insanları da buradan göç ettirecekler. Toraklarımız, mirasımız su altında kalacak. Köylerimiz boşaltılacak. İlçe merkezine de çok yakın olduğu için olası bir durum için çok büyük bir tehlike yaratıyor. Bundan dolayı bu barajın yapılmasını istemiyoruz” dedi.
MA / Ömer Akın